Het is nu zeker: dat Jan Pieter Karman op Nieuwjaarsdag een orgelconcert geeft in Breukelen is na vier achtereenvolgende Nieuwjaarsdagen een traditie. Het nieuwjaarsconcert van dit jaar was het tweede op het orgel van de gereformeerde kerk. Op twee eerdere 1 januari's bespeelde Jan Pieter Karman ook het orgel van de Breukelse Pieterskerk, waar hij vaste organist is.

Dit jaar was er veel aandacht voor de noordduitse komponist Dietrich Buxtehude, die in 1707 stierf; 2007 wordt dan ook het Buxtehudejaar. Verder waren er werken van Bach en Stanley te horen, komponisten die door Buxtehude geïnspireerd waren of in vergelijkbare stijl komponeerden en elementen daarvan verder ontwikkelden.

"Knal- en siervuurwerk" heette het programma. Buxtehude was de grootmeester van de stylus fantasticus, door Jan Pieter Karman kort omschreven als 'vuurwerkstijl', een grillige barokvorm vol abrupte akkoorden, daverende pedaalsolo's, plotselinge pauzes en als vuurpijlen sissende toonladderreeksen.

Het eerste programmaonderdeel, het Preludium in a, bood daar al krachtige en welsprekende voorbeelden van. Naar dergelijk vuurwerk hebben wij in de Nieuwjaarsnacht staan kijken; het is te oneerbiedig om het hier over knallers en luchthuilers te hebben maar van die opschichtende flitsen, uitbarstend tot sterstelsels, uitregenend in vonkmassa's, en van die sprankkatarrakten - zulke dingen waren er zeker bij.

De Ciacona in e en de Canzonetta in G vielen in de kategorie siervuurwerken, met fluisteringen van o.m. de roerfluit, die met evenveel recht ontroerfluit zou kunnen heten.

Vervolgens hoorden we de Voluntary in d van de engelsman J. Stanley, een kompositie in concerto-grossostijl, dat wil hier zeggen dat solostemmen in het orgel een dialoog voeren met het orkestrale hoofdwerk. Een kompositie zonder pedaalpartij, zonder fundamentele bas, en dat wekt een atmosfeer van sneeuwige lichtheid, zilverige wintersheid, kristallijne glans, van Kersttijd en Nieuwjaar.

Hierna was er het Concerto in a van Bach, in dezelfde stijl. Hier wel een kloppende bas, in donkere stoten; dan weer een besterd firmament, een vonkenregen. Van buiten kwam in redelijke synchroniciteit profaan knalwerk aangewaaid.

Tot slot speelde Jan Pieter Bachs befaamde Toccata en Fuga in d. In deze kontekst een tomeloos vuurwerk, alsof de hemel zelf wil laten zien wat er nog meer mogelijk is. Daar weet ook de impressionist niets aan toe te voegen, misschien alleen nog: Gelukkig Nieuwjaar!

Wim Vroon