Christiaan Huygens aan J. Golius.
[28 december 1651].Concept en kopie in Leiden, coll. Huygens.
Golio. 1)
Aan u in de eerste plaats, geleerde heer, heb ik een exemplaar van mijn debuut willen doen toekomen, hoewel niet zonder enige schroom bij het ondergaan van uw strenge oordeel. Maar het is met mij zo gesteld dat ik van dingen die ik heb gevonden dan pas het grootste genoegen krijg, wanneer ik die meedeel aan meer deskundigen.
Ik stuur dus enkele Theorema's die ik niet zo lang geleden heb bedacht, samen met een kort onderzoek van het zeer omvangrijke werk dat door Gregorius van St-Vincent in het licht is gegeven over Kegelsneden en de volmaakte kwadratuur van de cirkel.
Voor het opstellen van dit onderzoek hebben die Theorema's aanleiding en moed gegeven, eerder was ik namelijk lange tijd afgeschrikt door de moeilijkheid en de te grote omvang van het werk, en ik had het wegens de onhandige methode van de man met een onuitgesproken vooroordeel al geheel afgekeurd, en zeker niet helemaal ten onrechte. Want als iemand een zo beroemd probleem als voltooid zou kunnen geven, zou het verbazend zijn als hij niet alles wat te maken heeft met het bewijs zorgvuldiger zou weten te ordenen, en zoveel duisterheid zou vermijden en overbodige dingen weglaten. Maar nu bleek dat hij met dit alles zijn fout heeft verhuld, en ik aarzel niet te vezekeren dat ik deze nu wel heb laten zien.
Nu zou ik u nauwelijks durven vragen, geleerde heer, de moeite te willen nemen u op de hoogte te stellen van ons geschil. Maar als u toch eerder zelf hebt ondernomen het boek van St-Vincent door te nemen en enige dingen af te wegen, denk ik dat mijn blaadjes er slechts voor kunnen zorgen dat u de hele zaak verder doorziet. Doch indien er geen tijd voor is geweest en deze nog niet toereikend is, zult u toch later begrijpen, zowel uit meningen van anderen, als naar ik hoop uit eigen erkenning van de tegenstander, dat ik hier niet tevergeefs iets heb opgeworpen.
De Theorema's over de kwadratuur zult u wanneer u tijd hebt met weinig moeite beoordelen, en ongewijfeld zult u opmerken dat ik die voortreffelijke Oude schrijvers over de Meetkunde naar vermogen probeer voorbij te streven, wat u mij vroeger ook hebt aangeraden naar ik me herinner, en nu merk ik dagelijks hoe goed dit gaat. Ik heb de grootste verering voor hen, van wie ik zie dat de geschriften het zoveel eeuwen hebben uitgehouden zonder te worden afgekeurd, en dat ze deze hebben geschreven in tijden die voor Meetkundigen het schitterendst waren. Ik meen dat Archimedes met niemand te vergelijken is, en na hem is Apollonius van Perga het meest bewonderenswaardig, die een zo groot aantal zeer nuttige proposities heeft vastgesteld met zulke zorgvuldige bewijzen. Deze zullen we een keer lezen door uw hand hersteld en met nog een deel vermeerderd, och wilt u ons alstublieft binnenkort met dit geluk verblijden 2). Voorzover valt op te maken uit de titels van boeken
1) Met een exemplaar van zijn Exetasis (Adversaria van Christiaan Huygens).
[ Exetasis - onderzoek; onderdeel van Theoremata de Quadratura hyperboles, ellipsis et circuli, ex dato portionum gravitatis centro; Ned.]
2) Dit commentaar is niet verschenen.
[ Juynboll in NNBW: "zijn voornemen om Apollonius' Conica in het Arabisch uit te geven, waardoor de 3 in de grieksche overlevering ontbrekende boeken van dit voor de toenmalige wetenschap zoo belangrijke werk aan het licht gekomen zouden zijn, heeft hij echter niet ten uitvoer gebracht."
Const. Huygens aan Mersenne, 23 dec. 1646 (No. 23a, n.4): het manuscript was ca. 1630 aan Golius gegeven door David le Leu de Wilhelm.]
Theorema XI hiervan heb ik u eerder persoonlijk voorgelezen, als ik me goed herinner. Dat ik bij het bewijzen ervan een beschouwing toepas met lichamen*), dat had ik wel kunnen vermijden; maar de aard van het Theorema leek zo'n soort bewijsvoering toe te staan, ja zelfs te verlangen: elke andere zal veel ingewikkelder en uitgebreider zijn. Archimedes heeft een dergelijke gebruikt in de voorlaatste propositie van het tweede boek over de Bol en de Cilinder°), en ik zou niet aarzelen deze schrijver te volgen, overal waar hij mij voorgaat.