HOME | Orgelconcerten | 2018: 1 januari
Nog enige tijd te beluisteren op Kerkomroep.nl - Pieterskerk.


orgel in de Pieterskerk te Breukelen


zaterdag 5 mei 2018, 15.00 uur

BEVRIJDINGS-CONCERT

Jan Pieter Karman

Laatste concert t.b.v. de restauratie van het Bätz-orgel
met orgelwerken van Mozart en Mendelssohn

Pieterskerk, Breukelen, Straatweg 59
toegang vrij - vrijwillige bijdrage


P R O G R A M M A

1.  Sonata II in c uit Op. 65, Mendelssohn
2.  (Rondo) Andante in F voor een Flötenuhr, Mozart KV 616
3.  jeugdwerken:
  - Fuga in g, Mendelssohn (11 jaar oud)
  - Variaties over Willem van Nassau [het Wilhelmus], Mozart (10 jaar oud)
4.  (Thema met variaties) Andante in D, Mendelssohn
5.  Fantasia in f voor Flötenuhr, Mozart KV 594
6.  Preludium en fuga II in G uit Op. 37, Mendelssohn
7.  (Finale) Allegro in Bes, Mendelssohn

T O E L I C H T I N G

Op deze zaterdagmiddag het tweede orgelconcert op het Bätz-orgel i.v.m. de op handen zijnde restauratie van het instrument. Op het concert van 1 januari klonken orgelwerken van vóór 1787, de bouwtijd van het orgel. Vanmiddag komen orgelwerken van (net) na dat jaar aan bod. Er staan werken van twee belangrijke componisten op het programma: Mozart en Mendelssohn. Het concert gaat uit van de nieuwe Stichting Vrienden van de Pieterskerk.

Mozarts orgelwerken zijn beperkt tot enkele werken voor Flötenuhr, dat is een klein automatisch spelend orgel dat is ingebouwd in een klok. U kent vast wel de koekoeksklok, dat is in feite een heel klein Flötenuhr, met slechts 2 kleine pijpjes (die 'koe-koek' laten horen). Twee van die werken staan op het programma.
> Het Rondo of Andante in F-groot, KV 616, is geschreven voor een Flötenuhr met alleen (heel) kleine pijpen, dus dat zal klinken met de hoge Fluit 4' van het orgel (Mozart was zelf niet zo gecharmeerd van die hoge geluiden...).
De Fantasia in f-klein, KV 594, is geschreven voor een veel groter Flötenuhr, dat zal dan ook op 'gewone' toonhoogte klinken (met als basis de Holpijp 8'). Van de Variaties over Willem van Nassau, KV 25, is de melodie een gepopulariseerde versie van het Wilhelmus.

Mendelssohn heeft 2 maal voor orgel gepubliceerd: Opus 37 (drie Preludium en fuga's) en Opus 65 (zes Sonates). Hij stelde de Orgelsonates samen uit een groot aantal losse werken, waarvan enkele niet werden gebruikt bij de publicatie. Daaruit vanmiddag het bekende Andante met variaties in D-groot, en het vrolijke Allegro in Bes-groot, een sortie-achtig werk, waarmee het concert dan ook besloten zal worden.





maandag 1 januari 2018, 14.30 uur

NIEUWJAARS-CONCERT

Jan Pieter Karman

Pieterskerk, Breukelen, Straatweg 59
toegang vrij
collecte bij de uitgang t.b.v. orgelrestauratie


P R O G R A M M A

1.  Preludium en fuga in C-groot, J.S. Bach (1685-1750) [?]. BWV 553
2 t/m 8. Van 'Wachet auf' tot 'Wachet auf' — van Bach tot Handel
2.  Wachet auf, ruft uns die Stimme, J.S. Bach & bewerking J.S. Bach. BWV 645
3.  Nun komm', der Heiden Heiland, J.G. Walther (1684-1748)
    - melodie in de sopraan
    - melodie in de bas
    - omspeelde melodie in de sopraan
4.  Noël: "À minuit fut fait un réveil", Dandrieu (1682-1738)
    - bas van de Trompet
    - discant (sopraan) van de Trompet: duo in canonvorm
    - ensemble met 'Grand jeu' (Trompet + Cornet)
5.  In dir ist Freude, J.S. Bach. BWV 615
6.  Wie schön leuchtet der Morgenstern, Johann Pachelbel (1653-1706)
7.  Herzlich thut mich verlangen, J.S. Bach. BWV 727
    (O Haupt voll Blutt und Wunden) soloregister: Sexquialter
8.  Messiah: Hallelujah, G.F. Handel (1685-1759). HWV 56; bewerking ?
9, 10 & 11. Van concerto tot concerto — van Handel tot Bach
9.  Orgelconcert: "De koekoek en de nachtegaal", G.F. Handel. HWV 295
    (bewerking ?) largo - allegro
10.  Cornet Voluntary Op. 5 No. 2 in d-klein, John Stanley (1712-'86)
    slow - allegro (soloregister: Cornet)
11.  Concerto-fantasia in G-groot, J.S. Bach [?]. BWV 571
    allegro - adagio - allegro

T O E L I C H T I N G

2 t/m 8:  Van 'Wachet auf' tot 'Wachet auf'
'Wachet auf' hoort bij de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de zondag op of vlak bij 23 november. Een week later begint met Advent het nieuwe kerkelijk jaar; het adventslied 'Nun komm' heeft zijn wortels in de oude Latijnse vesperhymne 'Veni redemptor gentium'. Een vrolijk kerstliedje van Dandrieu, tegelijk een leuke demonstratie van het register Trompet.

'In dir ist Freude' is een echt nieuwjaarslied, en 'Wie schön leuchtet' is voor 6 januari, Driekoningen. Met 'Herzlich thut' / 'O Haupt voll' zijn we in de passietijd, en tot slot van dit liederen-onderdeel de paas-halleluja uit Handels Messiah. Opvallend in deze Hallelujah is dat daarin, eerst als een zachte koraalzetting, het tweede gedeelte van de melodie van 'Wachet auf' wordt geciteerd, waarbij een korte fuga op de laatste koraalregel al snel wordt gecombineerd met Handels Hallelujah-motief.

9, 10 & 11:  Van concerto tot concerto
De concertovorm die Handel hanteerde werd al snel maatgevend voor de orgelwerken van de Engelse organist-componisten. Vooral bekend waren de zgn. Voluntary's voor de soloregisters Trompet en Cornet.
Ook Bachs Concerto-fantasia is rechtstreeks voor orgel geschreven.





DISPOSITIE van het Bätz-orgel (1787)

Pieterskerk, Breukelen

HOOFDWERK, manuaal 1, C-f''' ONDERPOSITIEF, manuaal 2, C-f''' (1867)
Bourdon 16' (C-h hout) Holfluit 8' (gedekt, C-A hout)
Prestant 8' Viola da Gamba 8' (C-H in Holfluit)
Holpyp 8' (C-H hout) Roerfluit 4' (vanaf f' conisch)
Quintadeen 8' Bas (C-h)
Octaaf 4' PEDAAL, C-d', aangehangen (Hoofdw.)
(Ged.) Fluit 4' Bas/Disc.*
(Prest.) Quint 3' Bas/Disc.*     Tremulant (gehele werk, inliggend)
Octaaf 2' Bas/Disc.*     Manuaalkoppeling
Cornet 8' 5st. Discant (c'-f''')     Ventiel (in balgenhuis)
Sexquialter 4' 4st. Discant (c'-f''')
Mixtuur 2' 4-8st. Bas/Disc.     * deling tussen c' en cis' (F4', Q3' en O2')
Trompet 8' Bas/Disc.     a’ 435 Hz /winddr. 78mm /gelijkzw. stemming

Het orgel is in 1787 gebouwd door Gideon Thomas Bätz. In 1867 breidde C.G.F. Witte – de voortzetter van de firma Bätz – het orgel uit met een 2e manuaal, met "eenige zachte geluiden, geschikt voor prae- en interludia". Tevens verhoogde hij de toonhoogte met een halve toon naar de toenmalige normaaltoon (435 Hz).
In 1905 verving W. van Dijk de nog originele spaanbalgen door een magazijnbalg; in 1926 sloot hij de frontpijpen van de Prestant in de gedeelde tussenvelden (discant, vanaf cis' en dubbel) af en plaatste hiervoor binnenpijpen. In 1980 restaureerde de Gebr. Van Vulpen het orgel; het pijpwerk werd in de aangetroffen staat hersteld.
Het orgel heeft 1200 pijpen (1050 + 150).




Home | 2017 | Orgelconcerten 2018 (top) | 2019