Bachconcert Jan Pieter Karman
Dispositie en c.v.	Portret van J.S. Bach door E.G. Haussmann (1746)

Zondag 4 oktober 2020, 15.00 uur

Pauluskerk, Breukelen, Straatweg 37
toegang vrij collecte bij de uitgang

PROGRAMMA

Orgelwerken van Johann Sebastian Bach
  (1685 - 1750)

1.		Toccata in F-groot BWV 540.1
2.		Choral und VIII Variationen über: 'O Gott, du frommer Gott' BWV 767
3.		Triosonate I in Es-groot: (vivace) - adagio - allegro BWV 525
4.		Koraalbewerking: 'Von Gott will ich nicht lassen' BWV 658
5.		Koraalbewerking: 'Diess sind die heil'gen zehn Gebot' BWV 678
6.		Fuga in F-groot BWV 540.2

TOELICHTING

1 en 6.   Deze Toccata is in tijdsduur de langste toccata/preludium voor orgel die Bach heeft geschreven: ca. 10 minuten lang. Het werk begint met een tweestemmige canon boven een lang aangehouden pedaaltoon (zgn. orgelpunt), en sluit af met een pedaalsolo. Dan volgt eenzelfde opzet van canon en pedaalsolo nog eens, maar dan in de toonsoort C-groot. Het einde daarvan is meteen het begin van een groots concerto met volgrepige akkoorden, akkoordbrekingen en o.a. driestemmige intermezzi. De Fuga is een dubbelfuga, waarin de beide thema's in afzonderlijke sessies worden gepresenteerd; de slotsessie geeft een combinatie van beide thema's, en sluit af met een climax waarbij de thema's over elkaar heen buitelen. Het eerste thema is chromatisch en heel rustig, het tweede contrasteert er sterk mee met korte notenwaarden en instrumentale sprongen. 2.  De Partite diverse sopra 'O Gott, du frommer Gott' (O God, getrouwe God) begint met een koraalzetting, gevolgd door 8 variaties die de 8 coupletten van het lied verklanken. Bach gebruikt hierin een veelheid aan variatietechnieken. Zo is de 1e variatie een bicinium (d.i. tweestemmig), waarbij de linkerhand een basso ostinato ten tonele voert. De uitbundige slotvariatie is een echofantasie voor beide manualen. 3.   Bachs 6 triosonates voor orgel (BWV 525-530) hebben eenzelfde opbouw: 2 melodiestemmen, voor elk manuaal één, de bas wordt gespeeld in het pedaal. Elke sonate is driedelig, volgens het gebruikelijke stramien: snel - langzaam - snel. Het is in feite kamermuziek, op orgel gespeeld. Daar zijn ook de registraties op afgestemd: in het 1e deel klinken a.h.w. 2 violen (de Prestanten 8' en 4'), in het 2e deel 2 fluiten (de Holpijp 8' en de Fluit 4'), in het 3e beide Prestanten met hun Octaaf (8'+4' resp. 4'+2'). 4 en 5.   De koraalaria 'Von Gott will ich nicht lassen' is één van de Leipziger koralen (BWV 651-668). De melodie, in tenorligging, wordt in het pedaal gespeeld, tegen een ragfijn stemmenweefsel op het manuaal dat thematisch is gebaseerd op de eerste koraalregel. 'Diess sind die heil'gen zehn Gebot' komt uit Bachs Clavier-Übung III, en wel uit het het onderdeel catechismusliederen (BWV 678-689). De melodie wordt in een canon gepresenteerd: nu eens volgt de bovenste partij de onderste, dan weer andersom, alsof in kwesties van goed en kwaad niemand de waarheid in pacht heeft, maar we samen, in dialoog, ons samenleven dienen vorm te geven. De bewerking klinkt niet 'streng', maar eerder 'vriendelijk': ze is geschreven in een pastorale 6/4-maat.

28 juni 2020 Orgelconcert door Jan Pieter Karman op het Bätz-orgel in de Pieterskerk te Breukelen YouTube
Programma
In hoofdzaak werken van Sweelinck en uit de door hem gegrondveste Noordduitse orgelschool uit de 17e eeuw (met Sweelinck-leerling Scheidemann uit de '1e generatie', Weckmann uit de 2e, Buxtehude de 3e en Böhm de 4e).

A.  Koraalbewerkingen uit de 17e eeuw
1.	Nun freut euch, lieben Christen g'mein   [Gezang 402]
	00.30  — 3 orgelverzen — Matthias Weckmann
	07:36  — 3 variaties — Jan Pieterszoon Sweelinck
2.	Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ   [Lied 796/Gezang 404]
	13:25  — Koraalfantasie (BuxWV 196) — Dieterich Buxtehude
	16:51  — 4 variaties — J. Pzn. Sweelinck
3.	Psalm 42, Geneefse melodie   [Lied 42]
	26:00  — Als een hardt ghejaeght — Henderick Speuy
	28:55  — Freu dich sehr o meine Seele, partita 12, 11 — Georg Böhm
4.	Vater unser im Himmelreich   [Gezang 48]
	35:07  — 4 variaties — J. Pzn. Sweelinck
	42:49  — Koraalbewerking — G. Böhm
5.	Nun lob mein' Seel' den Herren, Psalm 103 Luthers   [Lied 103a/Gezang 15]
	47:19  — Koraalfantasie (BuxWV 212) — D. Buxtehude
	51:07  — Koraaltrio — Johann Pachelbel
6.	Allein Gott in der Hoh' sei Ehr   [Lied 302/Gezang 254]
	53:53  — 4 variaties — J. Pzn. Sweelinck
	58:36  — Koraalbewerking — G. Böhm
B.  De drie 'klassieke' pinksterkoralen van Martin Luther  (1483-1546)
1.	Komm, heiliger Geist, Herre Gott   [Gezang 240]
	1:02:37  — Orgelvers (versus 1) — M. Weckmann
	1:05:23  — Koraalbewerking — Heinrich Scheidemann
2.	Nun bitten wir den heiligen Geist   [Gezang 241/Lied 671]
	1:09:15  — Koraalbewerking — G. Böhm
	1:12:13  — Koraalvoorspel — H. Scheidemann
3.	Komm, Gott Schöpfer, heiliger Geist   [Gezang 239/Lied 670]
	1:14:05  — Koraalbewerking — J. Pachelbel
	1:16:44  — Koraalbewerking (BWV 667) — Johann Sebastian Bach
Tussen vierkante haken staat vermeld het overeenkomstige Lied uit het Liedboek 2013, en/of Gezang uit het Liedboek-voor-de-kerken (1973).

Componist:		Orgel:
Sweelinck	1562-1621	Amsterdam, Oude kerk
Speuy	ca. 1575-1625	Dordrecht, Grote kerk
Scheidemann	ca. 1595-1663	Hamburg, Hauptkirche Sankt Katharinen
Weckmann	ca. 1616-'74	Hamburg, Hauptkirche Sankt Jacobi
Buxtehude	1637-1707	Lübeck, Sankt Marienkirche
Pachelbel	1653-1706	Erfurt, Predigerkirch
Böhm	1661-1733	Lüneburg, Sankt Johanniskirche
J. S. Bach	1685-1750	Leipzig, Thomaskirche

Dispositie en c.v. JPK

Jan Pieter Karman Orgelconcert Pauluskerk 3 mei 2020 om 15.00 uur te beluisteren via Youtube Programma: J.S. Bach 1685 - 1750 1. Toccata in d 'de dorische' (BWV 538) 2. Uit het 'Orgelbüchlein', Choralvorspiel BWV 625, 626, 628-630: Christ lag in Todesbanden d-Dorisch Jesus Christus, unser Heiland a-moll Erstanden ist der heilge Christ D-dur Erschienen ist der herrliche Tag d-Dorisch Heut triumphieret Gottes Sohn d-moll 3. Partite diverse sopra: Christ, der du bist der helle Tag BWV 766 Partita I-VII César Franck 1822 - 1890 FWV 40 - Choral no 3 en la mineur (Quasi allegro) Prélude, Fugue et Variation Louis Vierne 1870-1937 Symphonie no. 2 (en mi mineur), op. 20 (1902-1903) Deuxième mouvement, Choral

Orgelconcert Pauluskerk 3 mei 2020 om 15.00 uur?!

Uiteraard is dit concert afgelast, toch ga ik het wél geven, maar dan zonder publiek. U kunt dan luisteren via kerkomroep.nl. Bovendien zal er een professionele opname van worden gemaakt, die t.z.t. op Youtube*) zal verschijnen - daar hoort u dan nog van.

2020 is in Breukelen Bonifatius-jaar: in 720 zou Bonifatius de streek rond Woerden en Breukelen hebben bezocht, waaraan beide plaatsen 'hun' Petrus- en Pieterskerk hebben overgehouden (Bonifatius wijdde de voorgangers van deze kerkgebouwen aan de apostel Petrus). Zo stond er o.a. in de Breukelse Pieterskerk een Bonifatius Zangavond gepland op 14 mei; die is tot nader order uitgesteld. Die avond zal kerkelijke zang van Bonifatius tot nu aan bod komen, dus van Gregoriaans tot eigentijds, met centraal het kerklied of koraal. In het concert van 3 mei sluit ik bij die thematiek aan, en omdat die zondag in de paastijd valt met als centraal gegeven paaskoralen: vijf korte paaskoralen uit Bachs Orgelbüchlein (BWV 625, 626, 628-630). Als inleiding hierop, en tevens opening van het concert, Bachs 'dorische' Toccata (BWV 538). Tot slot van dit eerste deel van het concert Bachs uiterst kunstige koraalvariaties over het avondlied Christ, der du bist der helle Tag (BWV 766).

Is het eerste deel van het concert gewijd aan de Barok, met J.S. Bach als de belangrijkste orgelcomponist uit die periode, in het tweede deel de Romantiek, met als belangrijkste componist César Franck. Van hem twee werken: het majestueuze derde Choral, en het heel zangerige Prélude, Fugue et Variation. In de Romantiek was "koraal" ook een zelfstandige vorm geworden: de componist schreef een koraalachtig lied, als een zelfstandig gegeven voor zijn compositie. Francks derde Choral opent met een toccata, die wordt afgewisseld met de regels van de koraalmelodie. Na een brede adagio uitwerking komt dit Choral tot een hoogtepunt in de afsluiting, een combinatie van de toccatafiguren met de koraalmelodie. Van het Prélude, Fugue et Variation is het laatste deel een variatie op het eerste, een prelude die een heel melodieus ariakarakter heeft.

Ook van Louis Vierne, organist van de Parijse Notre Dame, een koraal, en wel het Choral dat het tweede deel is van zijn tweede orgelsymphonie. Dit lijkt wel een ode aan het Choral van Franck, het heeft in grote trekken dezelfde structuur, en is óók een imposant werk. Verschillen met Francks Choral zijn het ontbreken van een begintoccata - daarin voorziet het 1e deel van de symphonie - en een breed uitgesponnen middendeel - dat element vind je in het 4e deel van die orgelsymphonie. Aandacht voor dit werk van Vierne omdat hij in zijn stijl nog het dichtst bij Franck staat, én omdat het dit jaar ook Vierne-jaar is: Vierne werd in 1870, dus 150 jaar geleden geboren.

Ik hoop dat u, al is het op deze indirecte manier via internet, toch van deze mooie muziek zult kunnen genieten!

Jan Pieter Karman

*)  Youtube, met de tijden erbij. Is het de eerste keer dat iedereen kan zien hoe een organist een registerknop induwt met een voet? Kijk eens naar wat er gebeurt tussen 25:20 en 25:30.

Dispositie en c.v. JPK

woensdag 1 januari 2020, 15.00 uur

NIEUWJAARS-CONCERT

Pauluskerk, Breukelen, Straatweg 37
toegang vrij, collecte bij de uitgang  

J. S. Bach, Toccata en fuga in d, BWV 565 J. S. Bach, Pastorale, BWV 590 J. S. Bach, koraalpartita "Herr Christ, der ein'ge Gottes Sohn" L. Boëllmann, Suite gothique

TOELICHTING

Ook op het Nieuwjaarsconcert woensdag 1 januari om 15.00 uur in de Pauluskerk staat Bach centraal. Dat concert begint met zijn altijd weer imposante Toccata en fuga in d (BWV 565), gevolgd door stukken bij Kerst (Pastorale, BWV 590) en Driekoningen (koraalvariaties over Herr Christ, der ein'ge Gottes Sohn). De Pastorale is in vier deeltjes een muzikale uitbeelding van het kerstverhaal uit Lucas 2. Allereerst de eigenlijke pastorale met een schildering van de herders in het veld (staat in de passende toonsoort F-groot, en eindigt opmerkelijk in a-klein: de 'slaperige' toonsoort — kennelijk waren de herders in slaap gedommeld ...). Het tweede deeltje, een allemande, verbeeldt de verschijning van een engel in een stralend licht (in de 'stralende' toonsoort C-groot). Deeltje drie is getiteld 'aria': de blijde boodschap van de engel (dit deeltje staat in c-klein, een toonsoort met 3 voortekens, wat verwijst naar de Triniteit). En dan tot slot een snel deeltje, een gigue: de herders spoeden zich naar Betlehem. In het lied Herr Christ, der ein'ge Gottes Sohn (Liedboek 517: Christus uit God geboren) wordt verwezen naar de (morgen)ster uit het kerstverhaal van Matteus 2 (Epifanie/Driekoningen). Voor de afsluiting van dit nieuwjaarsconcert reizen we bijna 2 eeuwen verder in de tijd, en belanden bij een waar specimen van de Franse Romantiek met Boëllmanns vierdelige Suite gothique, die eindigt met de fameuze Toccata. U bent woensdagmiddag 1 januari weer van harte welkom bij dit Pauluskerkconcert, de toegang is vrij, na afloop een collecte t.b.v. de onkosten (bijdrage naar draagkracht — richtbedrag € 15) en gelegenheid elkaar te ontmoeten bij het gebruikelijke drankje.

zaterdag 14 december 2019, 15.00 uur BACH-CONCERT Jan Pieter Karman Pieterskerk, Breukelen, Straatweg 59 toegang vrij, collecte bij de uitgang   Programma:

1.  Preludium in C, BWV 545/1

2.  a.   Nun komm' der Heiden Heiland, BWV 659     b.   Nun komm' der Heiden Heiland, BWV 660     c.   Nun komm' der Heiden Heiland, BWV 661

3.  Trio in G - Allegro moderato, BWV 1027a

4.  de vier Adventskoralen uit het Orgelbüchlein:     a.   Nun komm' der Heiden Heiland, BWV 599     b.   Gott durch deine Güte, BWV 600     c.   Herr Christ, der ein'ge Gottes Sohn, BWV 601     d.   Lob sei dem allmächtigen Gott, BWV 602

5.  Concerto in G (Allegro - Grave - Presto), BWV 592

6.  Meine Seele erhebt den Herren, BWV 648

7.  Allein Gott in der Höh' sei Ehr, BWV 663

8.  Ich ruf' zu dir, Herr Jesu Christ, BWV 639

9.  Fuga in C, BWV 545/2

Volgende concerten (eveneens met aanvang 15.00 uur): - woensdag 1 januari 2020 (nieuwjaarsconcert) - zondag 3 mei 2020.

Dispositie en c.v. JPK

zondag 6 oktober 2019, 15.00 uur

BACH-CONCERT

Pauluskerk, Breukelen, Straatweg 37
toegang vrij, collecte bij de uitgang  

Dit Bachconcert uitsluitend werken van dé orgelcomponist: Johann Sebastian Bach (1685-1750). Uiteraard zult u een 'groot' preludium & fuga horen, en wel de grote h-moll (= b kleine terts), BWV 544. Een zeer markant werk, waarin beide delen sterk met elkaar contrasteren. Het preludium valt op door de heftige ritmiek, de grote melodische sprongen en de spannende akkoorden. Het thema van de fuga is daarmee volkomen in tegenstelling: allemaal even lange noten, geen enkele sprong, zeer harmonieus - kortom, haast de gelijkmoedigheid en rust zelf, maar o.a. met allerlei tegenstemmen weet Bach er een meeslepende, monumentale fuga van te maken. Als je van een preludium en fuga van Bach zou moeten zeggen welke de monumentaalste is, dan is een 'juist' antwoord altijd kwestieus, maar ik zou dan vast aan de h-moll denken... Van een heel andere orde, maar zeker ook monumentaal, is de koraalpartita "Sei gegrüsset, Jesu gütig" (BWV 768). Die kun je vind ik makkelijker dé koraalpartita van Bach noemen. Na de 11e en laatste variatie denk ik bij mezelf: jammer dat het nu al voorbij is! Ik kan niet goed volgen dat een componist zo inventief en creatief kan zijn, en daarbij ook nog hele mooie muziek weet te schrijven. Tja, het wordt eentonig, maar ook Bachs 6 triosonates voor orgel (BWV 525-530) zijn muziek van de bovenste plank. Eigenlijk is dit kamermuziek, en zo probeer je het op een orgel dus ook te laten klinken. In dit concert de 5e sonate, in C-groot. In het eerste deel kun je met enige goede wil violisten horen spelen, en het tweede een hoboïst en een fluitist. En ook een koraalbewerking, een heel aparte: "Meine Seele erhebt den Herren" (BWV 648). Dat is de Lofzang van Maria, het Magnificat, en dan niet als lied gezongen maar volgens een reciteerformule. Die manier van zingen stamt uit de joodse eredienst, en is door de vroege kerk overgenomen. Tot op de dag van vandaag kun je deze manier van zingen horen; in de westerse kerk heeft het z'n belangrijkste neerslag gevonden in het gregoriaans. Omdat de gezongen/gereciteerde liederen in de eerste plaats psalmen zijn heet deze manier van zingen meestal psalmodie. Dat kan dan weer in of op verschillende 'tonen' (toonsoorten, of liever: modi). In totaal heb je acht reguliere: de 1e t/m de 8e toon (= dorisch t/m hypomixolydisch, u misschien nog wel bekend uit oude psalmboekjes). En enkele onregelmatige psalmtonen, waaronder de 'tonus peregrinus', ook wel de 9e psalmtoon genoemd. Juist in die 'toon' wordt "Meine Seele" gezongen, en Bach weet ook van dit simpele melodische materiaal een zeer mooie koraalbewerking te maken! U bent zondagmiddag 6 oktober weer van harte welkom bij dit Pauluskerkconcert, de toegang is vrij, na afloop een collecte t.b.v. de onkosten en gelegenheid elkaar te ontmoeten met het gebruikelijke drankje. Jan Pieter Karman

Zaterdag 15 juni 2019, 12.00 uur, 14.00 uur en 16.00 uur Pieterskerk , Straatweg 59, Breukelen Ode aan Peter Jan Willem Achterkamp

De luidklok Peter van de Pieterskerk is 555 jaar oud. Getroffen door de fraaie klank van de luidklok heeft Jan Willem Achterkamp, de beiaardier van Nyenrode, een van zijn composities, een Suite voor carillon, geschikt gemaakt om te spelen op orgel. Zo is de Petite Suite pour Orgue ontstaan, met de klank van het even fraaie Bätzorgel van de Pieterskerk als inspiratiebron. De Suite is een 'Ode aan Peter'; alle registers van het Bätzorgel prijzen de luidklok voor zijn trouwe dienst. 1. Petite Suite 2. Ei du feiner Reiter 3. Mit Ernst o Menschenkinder Drie keer een kort concert (zo'n 20 minuten): om 12.00 uur, 14.00 uur en 16.00 uur. Als u de muziek wilt horen, neemt u dan tijdig plaats in de banken, zodat ieder in rust kan luisteren. De toegang is, zoals altijd, vrij. Een bijdrage 'voor het goede doel' is zeker welkom.

Jan Willem Achterkamp studeerde solozang en schoolmuziek aan het Sweelinck-conservatorium te Amsterdam, o.a. bij Frits Mehrtens en Jan Boeke. Verder studeerde hij compositie bij Daan Manneke; hij volgde privé-orgelles bij Bert Matter. Als leerling van Arie Abbenes, behaalde hij in 2005 het diploma bachelor of carillon. Jan Willem Achterkamp bespeelt de instrumenten van Bathmen en Dinxperlo. In 2011 is hij aangesteld tot universiteitsbeiaardier aan de Nyenrode Business Universiteit te Breukelen. Op 1 augustus 2012 is hij Roel Smit opgevolgd als stadsbeiaardier van Deventer; hij bespeelt er het historische Hemonycarillon van de Lebuinustoren.

Jan Willem Achterkamp bij het carillon van Nyenrode foto Hans Terlouw

Dispositie en c.v. JPK

dinsdag 1 januari 2019, 14.30 uur

NIEUWJAARS-CONCERT

Pauluskerk, Breukelen, Straatweg 37
toegang vrij, collecte bij de uitgang  

1.   J.S. Bach : oudejaarskoraal Das alte Jahr vergangen ist     BWV 614 2.   J.S. Bach : nieuwjaarskoraal In dir ist Freude     BWV 615 3.   N. Bruhns (1665-1697) : Praeludium pedaliter in e-klein     de "grote" 4.   G. Böhm (1661-1733) : Freu dich sehr, partita's 1 t/m 7     melodie Psalm 42, Genève 5.   A. Vivaldi (1678-1741) : Vioolconcert in b-klein     RV275, door J.G. Walther voor orgel bewerkt 6.   G. Böhm : Freu dich sehr, partita's 8 t/m 11     melodie Psalm 42, Genève 7.   L. Boëllmann (1863-1897) : Suite Gothique (Opus 25)     Introduction-Choral — Menuet gothique — Prière à Notre-Dame — Toccata