Henry Oldenburg aan Christiaan Huygens.
8 april 1662.De brief is in Leiden, coll. Huygens.
Monsieur
Daar degene die u deze brief brengt, de heer Colhans 1), doctor in de geneeskunde, op de terugweg is naar Duitsland, en de geleerde en weetgierige personen van Den Haag wenst te kunnen bezoeken, heb ik gemeend de brief aan u te moeten richten, en u ootmoedig te verzoeken hem te ontvangen met dezelfde wellevendheid die u zo goed was mij te betuigen, toen ik de afgelopen zomer de eer had u te bezoeken.
Hij zal heel blij zijn uw Pneumatische Machine te zien, en uw Verrekijkers; en als u hem enkele van die Experimenten zou willen laten zien, die u aan onze Society van Gresham hebt meegedeeld, zouden hij en ik u zeer verplicht zijn. Onder andere die,
welke u hebt gedaan met water dat niet daalt, en om de zwaarte van lucht te vinden, en de valsnelheid van veren*), zullen hem in vervoering brengen. Ik zal een hoge waarde hechten aan alle gelegenheden die u voor mij zult scheppen, om u mijn erkentenis te betuigen voor de gunsten die deze vriend van mij zal ontvangen van uw grootmoedigheid.
Aangaande de dingen die voorvallen onder onze Filosofen hier, ik weet dat u er veel betere berichten over hebt via ridder Moray dan ik u ervan zou kunnen geven. Daarom zal ik u niets nieuws zeggen van deze contreien; maar in plaats daarvan zal ik u deelgenoot maken van wat de heer Thevenot mij uit Parijs stuurde, niet lang geleden, aangaande die ontdekking 2) waarover ik u, lijkt me, de vorige zomer sprak 3).
Na te hebben gezegd dat hij erop rekent de verhandeling ervan beter op orde te brengen, zegt hij me in weinig woorden dat heel deze ontdekking gaat over een Beweging in de lucht zelf, waarmee hij gelooft de oorzaak van de beweging van het Punctum Saliens in het ei, van het middenrif, van de longen, van het hart, van de hersenen beter te kunnen verklaren, dan met de hypothesen die men er tot dusver voor heeft gegeven. En hij voegt eraan toe dat wat hem er beter over doet denken is, dat als men de zaak zelf mechanisch komt te verklaren, zonder er een andere werkende kracht bij te gebruiken dan die welke zeker in ons te vinden zijn, men diastolen en systolen maakt
1) Johann Christoph Kohlhans ... 1604-1677. Hij werd in 1633 professor in de wiskunde te Coburg ... was hebraïcus. [Tractatus opticus, Lips. 1663: vreemde vorm van Saturnus genoemd (p. 108), maar niet Huygens of ring.]
[ *) Figuur: veertje valt even snel als lood; uit de notities over het luchtledige in T. XVII.]
2) Zie No. 928. 3) Zie No. 881.