Stevins Woordenlijsten

Stevins woordenlijsten

De 'Vytspraeck vande weerdicheyt der Dvytsche tael' bij de Weeghconst (1586) bevat lijsten met eenlettergrepige woorden, die in de Wisconstige Gedachtenissen (1608) ook gebruikt worden. En wel in het 'Eertclootschrift' - Bepaling 6, tweede stuk: 'Vande Vernieuwing des Wijsentijts'.

In het quarto-formaat van de Weeghconst zijn het 12 bladzijden met drie kolommen (Principal Works: I, 67-79). Ze zijn hier te vinden in Eensilbighe werkwoorden 1, 2, en namen &c, 1, 2, 3, 4, of het verzamelbestand met alle woorden.

Verschillen

In het folio-formaat van de Wisconstige Gedachtenissen beslaan de lijsten 14 bladzijden met drie kolommen (zie de afbeelding van blz 25). Vergelijking bracht (naast wel tien typfouten van mijzelf) enkele verschillen aan het licht.

-g wordt -gh, zoals in: Ick Borg / Borgh, Ick Bring / Bringh (uitzondering: Ick Suyg)
-c wordt -ck, zoals in: Dijc / Dijck (soms zelfs in het Frans: Blanck)
-ue- wordt vaak -eu-: Nuet / Neut (maar Nues blijft Nues)
de letter w is niet meer gedrukt als vv, W niet meer als VV of Vv (uitzondering: VVout), en de u werd soms v, zoals in Breui - Brevi
het gebruik van hoofdletters is consequenter, b.v. in het Frans: ie .. wordt Ie ..
in de kop staat nu het aantal vermeld: 742 Duytsche Eensilbighe Woorden, enz.
Spelfouten zijn gecorrigeerd, maar het spelduiveltje nam wraak.

Niet (steeds) genoteerd:
- al of niet voorkomen van een punt na een woord,
- accenten
- abbreviaturen (vaak dezelfde, niet altijd).

Hier volgen de andere waargenomen verschillen. De nummering is die uit de Wisconstige Gedachtenissen (tussen haakjes: in de Weeghconst).

[ Eertclootschrift 25 ]

742 DVYTSCHE EENSILBIGHE WOORDEN (zonder 742, VV-)
Ick ... [Acht t/m Hoest (t/m Kan in de Weeghconst)]
Block.. Assidué (-è)
Borgh (Borg).. Fede (Fide)
Bringh (Bring).. Apporto (Adp-)
Beut (Buet) [opm: Duer hield wel ue]
Daegh (Daeg). I'adiourne (ai-)
Derf. I'ose (oste)
Doogh (Doog, idem bij: Borg, Bring, Daeg, Draeg, Eg, Hang)
Eet. Ie mange (menge)
Gae (Gaen)
Gom.. Limo gummi (Linio gummi)
Hecht. I'attache (Ie ..)
Heet. Ie chauffe (cauffe)

[ 26 ]

Ick ... [Hol t/m Pomp]
Keer. Ie balle (ballie)
Kijf (Kiif). Ie (ie)
Klee. Ie vestis (vests)
Klop (Kloop)
Knick (Knich)
Krijgh (Krijg, idem bij: Leeg, Leg, Lieg, Lig, Nyg, Plaeg, Pleeg, Ploeg)
Kruy.. Vipello (Vi pello)
Lang. I'allonge (alonge)
Laef. Ie refreischis (ra-)
Men ... waghen (vvaghen). Ie mene (meyne)
Naec (Naeck)

[ 27 ]

Ick ... [Poogh t/m Stelp]
Poogh (Poog, idem bij: Prang, Saeg, Seg, Soog, Sorg, Stijg)
Roest. I'enrouille (Ie)
Saey: weer geen grote beginletter
Schat.. Æstimo (AEstimo)
Schim (Schimp)
Slick. I'eualle (aualle)
Snau .. duriter Loquor (Duriter loquor)
Snoer .. traijcio (traiicio)
Speur. Ie troche (trache)
Spoel. Ie de vuide (devuide)
Sta. Ie me tiens, sur (tiens sur)
Staeck .. Desisto (Desiito)

[ 28 ]

Ick ... [Stem t/m Wys, Latijn]
Swelgh (Swelg, idem bij: Toog, Tuyg, Verg, Volg, Vraeg, Waeg, Walg, Wieg, Wurg)
Swijg (Svvig)
Tan (Tau)
Tuijsch (Tuysch)
Vlooy. I' (i') .. pulcies (pulices)
Wiegh (Vvieg) .. Ventico (Ventilo)
5 LATYNSCHE EENSILBIGHE (zonder 5, EENSYLLABIGHE)

[ 29 ]

45 GRIECSCHE ..
Enkele verschillen. Opvallend: chreioo paste eerst niet op de regel, staat nu achter Psoo i.p.v. achter Chroo
D'ANDER DVYTSCHE YNCKEL / GHELVYDEN, ALS DER NAMEN,
Bynamen, Voorsettinghen, &c. sijn als volght. (VOORSET-/, met 1428, 158, 220)
1428 DVYTSCHE ... (zonder getal)
Aes. Past (Apast)
Baen .. Sphæristérium (-erium)
Baer .. Féretrum (Fe-)
Baet. Gain (Gaing)
Balck. Poultre (Poutre)
Bald .. Brevi (Breui)
Bargh (Barg, id: Berg)
Beemt. Pré (Prai)
Biecht zonder Confession
Boos. Mauais (Mauuais)
[t/m Brau]

[ 30 ]

[Breet t/m Gaer]
Bry .. pains (panis)
By .. Propè (Propê)
Cap .. Cucullus (Cuculla)
Dijck (Dijc, id: Dinc, Draec, Drec, Dronc, Druc)
Doos. Boiste (Boitte)
Doy. Desgel (Degel)
Duym. Poulse (Poulce)
Eint (Eind)
Erch. Malin (Maling)
Fluc (Flucx)
Foy (Foey)

[ 31 ]

[Gay t/m Knip]
Gans. Oye (Oie)
Ghelt .. heminæ (hæminæ)
Gent (Geut)
Ghy (Ghi)
Ghier. Vaultour (vautour)
God (Godt)
Graef. Conte (Comte)
Gris (Gruis). Moillon (Moilon)
Haegh (Haeg). Haye (Haie)
Herfst (Herst)
Hoef. Metairie (Metaire)
Hoir .. Hæres (Heres)
Hord. Claye (Caye)
Hulst. Houx (Boux)
Huych. Luete (Luette)
Kaeck. Maschoire (Machoire)
Kers. Guisne (Guine)
Kers .. Nasturtium (Narstutium)
Klad. Crotte (Crote)
Klamp .. esseris (asseris)
Klanck .. Tinnementum (Tinnimentum)
Klef. Artachant (Attachant)
Kloet .. Rutablum (Rutabulum)

[ 32 ]

[Knol t/m Neep]
Koeck. Gasteau (Gateau)
Kool. Carbon (Charbon)
Kraegh. Gauion (Gouion)
Krieck .. Cerasum (Cerasus)
Krijt. Brayement (Braiement)
Kruyt (Kruydt)
Kud. Tropeau (Troupeau)
Laen (Laeu)
Let (Ledt)
Leep. Cassieux (Chassieux)
Leest .. cordoiianier (corduanier)
Leur. Rauanderie (Rauauderie)
Lier. Liere (Lire)
Los. Dislie (Deslie)
Luys. Pouls (Pouil)
Mast. Mast (Matz)
Mee .. Rubia (Rubra)
Merch. Mouelle (Moelle)
Mes .. Culter (Culrer)
Mest. Fiente (Fiens)

[ 33 ]

[Nest t/m Schaeu]
Neut (Nuet)
Olm. Olme (Orme)
Plom (Plomp)
Ploy. Plits (Plis)
Reuck (Rueck), id: Reu, Reus
Sack (Sac)

[ 34 ]

[Schaeck t/m Stier]
Scand (Schand)
Scherf. Teste (Test)
Scimp (Schimp)
Spraeck. Langage (Langaige)
Staf. Baton (Baston) [wel Baston bij Steck en Stock]
Steur. Estongeon (Estourgeon)
Strick. Laqs (Lacs)
Struys .. Struthiocamélus (Strutiocamelus)
Struyf. Crepet (Crespes)

[ 35 ]

[Stijf t/m Vroet]
Tempst (Temst)
Toe .. daet toe (daer toe)
Toorn (Torn)
Treeft. Tre-pied (Trespie)
Vlijt .. Deligentia (Diligentia)
Vloi. Poulce (Pulce)
Vorst. Gelée (Gellée)
Vroet. Eschars (Escars)

[ 36 ]

[Vro t/m Zier]
Vro. Ioyeux (Dehait)
Vry (vrij)
Wal (vval). Remparts (Rempars)
Weet (vveet). Guesde (Guedde)
Weert (vveret)
Wey. Mesgue (Megue)
Wisch. Torchon (Trochon)
Wit. Blanck (Blanc)
VVout (vvoudt)
158 LATYNSCHE .. (zonder getal)
Ab (A Ab)
Clam .. Heymelick (Heymelic)
Cur .. VVaerom (vaerom)
Hiems. Hyuer (Yuer)
Lac .. Melck (Melc)
Lar. Fouyer (Fouyr)
Næ .. VVaerlick (vvaerlic)
Nux .. Neut (Nuet)

[ 37 ]

[Per t/m Grieks: Laas]
Res .. Dinck (Dinc)
Sat. Assez (Asses)
Scobs .. Saeghmeel (Saegmeel)
Stips .. Penninck (Penninc)
Stirps .. Struyck (Struyc)
Thus .. Wieroock (Vvierooc)
Vix .. peine (paine)
220 GRIECKSCHE .. (zonder getal, GRIECSCHE)
apud Ægyptios past op de regel

[ 38 ]

[G: Lis t/m Oops]
Prox .. ceruo (seruo)
Sphen .. ligni (ligna)
Phoor .. apum (apium)

Opmerking:

Stevin geeft lijstjes met Latijnse woorden in:
Weeghconst blz 7,
Bewijsconst: blz 2 , 134 , Tsamespraeck

Simon Stevin | Varia | Woordenlijsten (top)