Martinus Hortensius - dagen uit zijn leven

Home | Hortensius | Dagen

Martinus Hortensius - dagen

Een lijst van dagen uit het leven van Martinus Hortensius,
genoemd in zijn geschriften of in andere bronnen.

N.B. Ph. Lansbergen gebruikte nog de oude stijl (10 dagen eerder).
Hier zijn de data in nieuwe stijl.

1605
geboren te Delft (na 7 mei, zie bij 1630)
1625
9 febr.: Leiden, waarneming conjunctie Venus-Maan met telescoop (Lansb. Tabulae, Th. p. 177) Figuur: simulatie met SkyView, 9 febr. 1625, 18 h. UT. Lansbergen: "30 jan. 7 h. namiddag ... Venus was maar 1' van de zuidelijke hoorn van de Maan verwijderd"; diameter van de Maan: 30'. 17 febr.: waarneming Saturnus (Diss. p. 55; Hevelius, 1656, p. 5) 15 mei: Zonnevlek gezien met blote oog, enige dagen, ook met telescoop (Diss. p. 65) 18 aug.: waarneming Venus (Diss. p. 38, met fig.)
1626
22 mei: Leiden, waarneming Mercurius (Lansb. Tab. p. 183; Nierop By-voeghsel, p. 66) 22 dec.: Leiden, waarneming conjunctie Venus-Maan (Lansb. Tab. p. 178; fig. Skyview)
1627
28 febr.: Leiden, waarneming Regulus bij Maan, met telescoop (Lansb. Tab. p. 144) 5 mei: Leiden, waarneming Jupiter in Scorpio (Lansb. Tab. 164) 8 juli: waarneming wolkhoogte (in: W. Snellii Doctrina triangulorum, 1627, p. 104) (Postume uitgave, verzorgd door Hortensius.) 5/15 okt.: niet ver van Goes, waarneming Mercurius-Saturnus 1° (Lansb. Tab. p. 183)
1628
13 maart: Leiden, inschrijving Universiteit (de W. IV, p. 134, n.1; Album, kol. 208: Math.)

Hortensius in Album studiosorum: 22 jaar, studiosus Matheseos, 13 mei 1628
(met dank aan Huib Zuidervaart).

23 juni/3 juli: Gent, waarneming Saturnus (de W. IV, p. 134; Lansb. Tab. p. 162)
Jupiter dichtbij Maansikkel

31 okt.: Middelburg, waarneming Jupiter bij Maan
Nic. Wassenaer, Historisch Verhael 16, Amst. 1629, p. 19v:

"... Hortensius ... bevondt dat de Sterre Iupiter ghenaemt/ wederom stondt in principio Capricorni, recht boven de Zuyder-hoorn van de nieuwe maen ..."

Figuur: simulatie met SkyView, 31 okt. 1628, 19 h. UT.

1629

1 juni: waarneming Zonsdiameter met Radius Astronomicus (Praefatio 1630, p. 28)
21 juni: Middelburg, waarneming Zomersolstitium met Lansbergen (Praefatio, p. 8)
12 okt.: waarneming diameter van de Zon (zie 1 juni, Praefatio, p. 28)
17/27 dec.: Middelburg, waarneming Venus (Lansb. Tab. p. 175)

1630

begin: Middelburg, waarnemingen Spica Virginis (Praefatio, p. 36)
7 mei: inschrijving univ. Leiden, mathesis en theologie (NNBW; Album, kol. 226)

Hortensius, Mathematicus et studiosus Theologiae, 24 jaar;
Michael Pompe, studiosus Philosophiae, 18 jaar.

10 juni: Dordrecht, Zonsverduistering (Beeckman, III, p. 153; Diss. p. 81-83)
19-20 juni: conjunctie Saturnus en Maan, te laat gezien (Diss. p. 83)
24 juli: waarneming elliptische Zon bij ondergang (Responsio 1631, p. 39)
aug.-sept.: Mersenne in Leiden (NNBW)
27 okt.: Leiden (NNBW)
19 nov. (22 h): Leiden, waarneming Maansverduistering, telescoop (Responsio, p. 48)

1631

7 juni: waarneming diameter van de Zon met telescoop (Responsio p. 22)
5-7 nov.: Leiden, waarnemingen voor Mercurius over de Zon, bewolkt (Diss. p. 6)
8 nov.: Leiden, waarneming Maansverduistering, kwadrant (koper, 4 voet) (Diss. p. 70)
15-16 nov: Leiden, onweer en storm, bomen omgewaaid (Diss. p. 7)

20 nov. (23 h): Leiden, opdracht aan Abr. van der Meer in Responsio
6-8 dec.: Leiden, Venus over de Zon, bewolkt; 8e: zonnevlek gezien (Diss. p. 78)
9-10 dec.: Leiden, waarneming Mars (Diss. p. 81)

1632 13 jan.: regen, Mars niet gezien (Diss. p. 87)
18 jan.: waarneming Mars (Diss. p. 87)
5 febr.: Leiden, waarneming conjunctie Maan-Mars, met telescoop (Diss. p. 85)
16 juli: waarneming van Saturnus-diameters met telescoop (Diss. p. 54, 59: langwerpig)
30 juli: waarneming afstand van 2 nabije sterren in Steenbok (Diss. p. 91)
31 juli (en 1 aug.): waarneming conjunctie Mercurius en Venus (Diss. p. 30, 90)
18 aug.: waarneming nieuwe Maan met telescoop (Diss. p. 51)
22 aug.: waarneming Maan met telescoop, bepaling beeldveld (Diss. p. 44)
27 okt. (23 h): Leiden, Maansverduistering, telescopen, kwadrant (Diss. p. 93)
13 nov.: waarneming diameter van Jupiter in oppositie (Diss. p. 53)
26 nov.: waarneming afstanden van dubbelsterren (Diss. p. 52)

13 dec.: Leiden, dagtekening van Dissertatio de Mercurio (eind, p. 94)

1633 8 april: Middelburg, Zonsverduistering bij storm (brief van 26 april, eind)
10/20 april: Amsterdam, brief aan Schickard (EMLO)
26 april: Leiden, brief aan Gassendi, met ex. Dissertatio (Opera 1658, T. 6, p. 409)
1 sept. (EMLO: 22 aug., Leiden): brief aan Schickard (Berkel 1998, p. 67)
5 dec.: Amsterdam, brief aan Gassendi (Opera, p. 417; met brief, Diss. naar Galilei)
5 dec.: Amsterdam, brief aan Schickard (Beeckman, III, p. 354, n.4; EMLO: 25 nov.)

1634 10 jan.: brief aan Schickard (NNBW)
14/24 jan.: Amsterdam, brief aan John Bainbridge (EMLO)
14 maart, 21 h: Amst., bewolkt, Maansverduistering gemist (brief aan Gassendi, 2 juni)
26 mrt/ 5 april: Amst., brief aan John Greaves (EMLO)

8 mei: Amsterdam, Inaugurele oratie (Oratio de Dignitate ..., titelblad: VIII EID. MAII)
2 juni: Amsterdam, brief aan Gassendi (Opera 6, p. 422)
2 juni: Amsterdam, brief aan Peiresc (Le opere di Galileo Galilei, XX, p. 579)
11 juni: Amsterdam, brief aan Schickard (EMLO)
1 aug.: Dordrecht, Galilei's Dialogo; Beeckman's 'Journal' (dW, III, p. 354)
15 sept: Amsterdam, brief aan Gassendi (Opera 6, p. 424); aan Peiresc (dW IV, 229, n.8)

1635 3 maart (21 h): Amsterdam, Maansverduistering (Gassendi, Opera 6, p. 431)
(21 febr. is o.st.; Skyview: Maansverduistering 3 maart; zie ook brief aan Boulliau, maart 1637)
28 juni, Amsterdam, brief aan Peter Crüger, o.a. over Bartholin, maansverduistering

2 juli: Amsterdam, Oratie over het oog (Oratio de Oculo, titelblad: VI Non. Iul.)
15 juli: Amsterdam, brief aan Gassendi (Opera 6, p. 429)
28 aug. (3 h): Amsterdam, Maansverduistering (brief aan Boulliau, maart 1637)
10 okt.: Amsterdam, brief aan Morin (in Morin, Long. pars VII, 1638, p. 279)
5 dec.: instelling commissie Galilei, voorzitter Hortensius (Berkel 1998, p. 75)
dec.: brief aan Diodati (dW IV, p. 239, n.8: verloren gegaan)

1636 1 febr.: brief aan Just. Ryckwaert (NNBW; EMLO: 26 jan.)
(Leven ... Huig de Groot, 1732, 2, p. 49, 149-0)
20 febr. (23 h): Amst., Maansverduistering (brief aan Boulliau, maart 1637)
16 mei: Amsterdam, brief aan Gassendi (Opera 6, p. 431)
4 juli: Amsterdam, Diss. de studio mathematico, aan Boxhorn (1637, p. 133)
12 okt.: Amsterdam, brief aan Gassendi (Opera 6, p. 432)
11 nov.: instelling 2e commissie Galilei, voorzitter Reael (dW IV, p. 253)
24 nov.: brief aan Diodati (dW IV, p. 254)
25 nov.: brief aan Grotius (dW IV, p. 254, n.8: verloren gegaan)

1637

3 jan.: traktement verhoogd (vM 2005, p. 204: met 300 tot 900 gulden jaarlijks)
4 jan.?: Amsterdam, brief aan Morin (dW IV, p. 255)
26 jan.: Amsterdam, brief aan Galilei (dW IV, 256)
1 febr.: Amsterdam, brief aan Diodati (dW IV, 258)
10/20 maart: Amsterdam, brief aan Boulliau (BNF 13037, f. 94)
27 april: Amsterdam, brief aan Diodati (dW IV, 270)
7 mei: Amsterdam, brief aan Galilei (dW IV, 273)
22 juni: Amsterdam, brief aan Diodati, Beeckman overleden (dW IV, 282)
2/12 juli: Amsterdam, brief aan Bainbridge (EMLO)
25 juli: brief aan Johan Brosterhuyzen, over Descartes (Berkel 1998, p. 79)
20 aug.: f 1000 uitbetaald aan Reael voor instrumenten (Le opere, XIX, 541)
5 sept.: brief aan Diodati (Le opere di Galileo Galilei, XVII, p. 178)
1 okt.: brief aan Diodati/Huygens? (P. Borel, 1655, 2, p. 53-54; Le opere XVII, p. 189)
10 okt.: brief aan Const. Huygens (Borel 1655, 2, p. 56; Le opere XVII, p. 196)
17 nov.: bruiloft van Michael Pompe en Adriana van Beveren (Epithalamium)
1 dec.: brief aan Const. Huygens (Borel, 1655, 2, p. 57; Le opere XVII, p. 228)

1638

9 febr.: Den Haag, bij St.-Gen., reis naar Italië (Le opere, XIX, 542)
15 juli: krijgt f 2000 voor reis naar Italië (Le opere, XIX, 548)
19 Juli: Amsterdam, brief aan Boulliau (BNF 13037, f. 96)
21 dec. (2 h): Maansverduistering, slecht weer (brief aan Boulliau, 17 jan. 1639)
31 dec.: Amsterdam, aantekening in Album amicorum van Christian Otter (262v): "Pleraque mala nostra ex nobis ipsis", de meeste van onze kwaden doen we ons zelf aan (Buck, Lebens-beschreibungen, 1764, p. 263, x). Afbeelding.

1639

17 jan.: Amsterdam, brief aan Boulliau (BNF 13037, f. 97)
... aug.: naar Leiden om colleges te geven
15 aug.: Leiden, testament (transcriptie van Huib Zuidervaart: "Op huyden den xv^en Augusti ...")
17 aug.: overleden te Leiden.

Huib Zuidervaart deed archiefonderzoek: 'De Delftse familie van Martinus Hortensius (Delft 1605 - Leiden 1639)'.
Ook maakte hij een chronologisch overzicht van Philippus Lansbergen.

Bronnen
W. Snellius, Doctrinae triangulorum canonicae, Leiden 1627. Uitgegeven door M. Hortensius. Met een lofdicht op hem van vriend Hugo van Boxel.
Ph. Lansbergen, Commentationes in motum terrae, Midd. 1630, Praefatio; Ned.
M. Hortensius, Responsio ad Additiunculam D. Ioannis Kepleri ... praefixam Ephemeridi eius in annum 1624, Leiden 1631, Ned.
Ph. Lansbergen, Tabulae motuum coelestium perpetuae, Midd. 1632, 'Thesaurus'. Praefatio (eind) gedateerd in oude stijl.
M. Hortensius, Dissertatio de Mercurio in sole viso et Venere invisa, Leiden 1633; Ned.
M. Hortensius, Oratio de dignitate et utilitate matheseos, Amst. 1634; Ned.
M. Hortensius, Oratio de oculo eiusque praestantia, Amst. 1635; Ned.
M. Hortensius, 'Dissertatio de studio mathematico recte instituendo' p. 111-133, in: Hugonis Grotii et aliorum de omni genere studiorum recte instituendo dissertationes, Leiden 1637.
J. B. Morin, Longitudinum terrestrium ... scientia, Par. 1634-1638.
P. Borel, De vero telescopii inventore, Den Haag 1655, liber 2, 'De conspiciliis'.
P. Gassendi, Opera ... Epistolae, T. 6, Lugd. 1658.
D. R. van Nierop, By-voeghsel op de Nederduytse astronomia ..., Amst. 1677.
A. van Cattenburgh, Vervolg der Historie van het leven des heeren Huig de Groot, Dordr. en Amst. 1727, 1732.
Album studiosorum Academiae Lugduno Batavae, Den Haag 1875.
Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, Deel 1, Leiden 1911, kol. 1160-1164.
Le opere di Galileo Galilei. Ristampa della edizione nazionale, Fir. 1929-1939, vol. XVI-XX.
C. de Waard (ed.), Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634, T. IV, Den Haag 1953 (pdf).
Briefwisseling van Hugo Grotius, deel 5 , 6 , 7 , 8 , 9 , 10, Den Haag 1966-1976.
K. van Berkel, 'De illusies van Martinus Hortensius', in Citaten uit het boek der natuur, Amst. 1998.
D. van Miert, Illuster onderwijs, Amst. 2005; Engl. 2009.
NASA Eclipse Web Site.

Dateringen zoals "12 Kal. Dec." voor 20 november en "Idibus Decemb." voor 13 december zijn te vinden in: Paul Eber, Calendarium historicum, Witt. 1579. Volgens de Juliaanse kalender; maar 29 februari ontbreekt. Er is o.a. te vinden bij XIX Febr. / XI Cal. Mar.: Copernicus geboren in 1473; Erasmus Reinhold overleden in 1553. Beiden worden genoemd op p. 14. Op p. 15: "Tenslotte kan iedereen zijn geboortedatum en die van huisgenoten, en andere data ... in het Calendarium schrijven".
Roman Calendar; Julian Calendar; Julius Caesar and Leap Days.
Romeinse benamingen vinden we ook nog bij de Gregoriaanse kalender: "M DC XXXIX, prid. Kal. Quinct. Styl Greg." (30 juni 1639) bij een brief van G. J. Vossius, op p. 371 van Gerardi Joan. Vossii et clarorum virorum ad eum Epistolae, Aug. Vind. (Augsburg) 1691.

Home | Hortensius | Dagen

Martinus Hortensius - dagen

Bronnen