|
Agaat , albast , amber , amethist , arendsteen , asbest , Beril , Chrysoliet-1 , -2 , chrysopraas , Diamant , dievensteen , dondersteen , drakensteen , Git , granaat , Heliotroop , hematiet , hyenasteen , Iris , Jaspis , Kapoensteen , koraal , kornalijn , kristal , Lynxsteen , Maansteen , magneetsteen , Onyx-1 , -2 , Paddensteen , parel , pyriet-1 , -2 , Robijn , Saffier , smaragd , Topaas , Zegesteen , zeilsteen , zwaluwsteen ... Gegraveerde stenen ... Latijnse namen
|
|
Hort nu vort te desen stonde wat crachte dat hebben die stene, ende voren die tale int ghemene. Ghemenelike sijn best de stene die ons comen groot ende clene bi der rivieren neder te waren uten paradise ghevaren. Stene die comen van Orient, niemen ne twifels, die men vroet kent, sine sijn van groter macht ende oec over best gheacht. Want men siet an den seil steen, dies n'ombeert scipman negheen, hoe hi die leetsterre wijst; nochtan es hi over ondiere gheprijst. Mar bi redenen ne can men niet gheproeven die cracht die men siet wanen so comen mach, iet lichte, sonder bi ons Heren ghifte. | |
| Nu salicse u bi namen nomen also alsi in ordinen comen. Na d'ordine van a b c, also vort no min no mee. | Latijnse namen |
| Amesticus die ic erst sette es ghelijc der violetten, ende dar men vint so ghedaen es de beste sonder waen. Some amatisten sijn ghevarwet na roden wijn metten watre verkeert. In Etyopen, als men ons lerd, vintmense, ende in Indi, ende in Germania hier bi, mar die ne sijn no bore diere, no oec van sconre maniere, enter werden heveti min. Die cracht die hi hevet in dats dat hi dronkenscap verdrijft, alsmen ons lert ende scrijft. | Afb: IB front |
|
Achates es i. dier steen, swart vint men menghen een dar wit adren in gaen. Oec segmen ons sonder waen dat hi in hevet figuren ghewassen bi gherechter naturen, als die hystorien doen verstaen dat coninc Purus, sonder waen, die wilen street jeghen de Romeine, .i. acathes hadde, so reine datter in stont properlike .ix. instrumente der musike, in midden Appollo metter harpen sittende so. Dit ne makede leec no clerc mar dit was der naturen werc. Dese steen verdrivet venijn, den draghere doet hi starc sijn, ende ghevet gheluc ter cure in meneghe sware avonture, ende maectene wert ende lief. Ende wert den darst, segt die brief, ende maect den ogen clar. Houdemen den viere nar, riecti soete, als wi lesen. Eneas hadde desen doe van Troien vloe die man, die meneghe sware noot verwan. | Achates was z'n vriend (FvO 50, 182) |
| Alabaustus, wi lesen dit, es .i. steen van varwen wit dar men vate of maket goet, dar men diere specie in doet, want niet lichte in langhe stont ne wertter in specie onghesont. Omtrent Damas ende Teben mede vintmense van groter withede, mar die beste comt van Endi. Men segt die steen es seghe vri, ende hi vriescap bejaghet den ghenen diene over hem draghet. In dit vat brochte Magdalene diere specie ende rene, dar soe Jesumme salvede mede, dar hi at ter selver stede. | |
| Adamas dats .i. steen die ghevarwet es in tween. Ende adamas vint men dat si in dal ende van Endi, die vintmen dar inden dale onder rotsen van finen kerstale, ende es na den kerstale clar. | Vgl. MB |
| Mar .i. deel ghevarwet dar nar datmen ghevilt yser siet. Desen machmen breken niet met viere, no met slane ghene, sonder met bux bloede allene, warem rinnende uter wonden, dar mede scorti te selver stonden Met sinen splenteren gheset in stale snidemen ende gravert wale die archste steen die men vint. Dese n'es mere niet entwint dan men die haselnote weet, sulc man es diene diamas heet. Men segt dat hi gratie ghevet hem diene over hem hevet, up dat men dor vrienscap gaf; ander ne dieti niet .i. caf, no ne diet hine si al so bejagt. Hi es te beter, alsmen ghewagt, eist datmen staen doet in stale, els dat vingherlijn altemale van goude sij ghemaket al rene, dor die ere van den stene. | |
| Men vindet .i. andren dyamas theant tote Arabien in dat lant, ende in de zee mede, als men segt, die in die ze van Cypers legt, ende in die ysermine die is in Grieken bi Philippis, ende dien hetemen seil steen. | Vgl: magnes |
| Dien sone mach over een die schipman ombeeren niet, want alsi die leetsterre nie siet wijst hem die steen de leetsterre, anders bleven si in werre. Bi dien dat hem die steen lert wetensi war si sijn bekert. Dese steen es, horic lien, nutte ter toverien. Hi ghevet hem cracht ende bejaghet jeghen sinen viant, diene draghet. Hi verstect drome die idel sijn ende hi openbart venijn, want men segt dat hi sweet als hi enech venijn bi hem weet. Die metten viant es beten es hi nuttelic wilmen weten. Ter luchter hant, horic ghewaghen, dat hi wille sijn ghedraghen. | Afbeelding: FvO 174 |
| Albesten dats over een in Archadia .i. steen, als yser roest ghedaen. Ontsteken machmen sonder waen, mar nemmermer in ghere maniere sone werti gheblust van viere. | G: asbestos - onblusbaar |
| Dit segghen ons mesters al bloot, mar dits wonder alte groot. | Zie ook: salamanderwol |
| Amantos, men vindet wale, es .i. der steene orientale ende es als aluun ghedaen. .i. sidin cleet bestrikemen saen met desen, so dat sine maniere blijft onghequets van den viere, ende werdet clar inder ghebare als oft scone ghewasscen ware. Goet es jeghen sorterie ende jeghen alrande toverie. Alectorius es over een dat wi nomen capoensteen, alse ghi moghet doen ondersouc hier voren in der vogle boec; van der groter van .i. bone, ghedaen na den kerstale scone, anders dan hi donkere es. Diene inden mont draghet, sijd ghewes, hine laet em ghenen darst gaen an; dus provemen of hi vrai es dan. In wighe es hi seghenti sere, ende bejaghet pais ende here. Sinen draghere maecti wijs, ende meest vrouwen, die mespris van haren mannen moeten ghedoghen, doet hi den mannen vrienscap toghen. Als du're vordeel an wils jaghen moetstune inden mont draghen. Absintus die es swart ghedaen, dar witte aderen dore gaen, van sire groter harde swar. Makemene int vier heet, dats waer, .vii. daghe bliveti heet. Hem es hi goet die ghereet ter jucht sijn ende so sere riesen dat si die lede verliesen. Alabandina es ghenant also, vant mense in .i. lant ende hetet Alabandina, men vintse int lant van Asia. Diere ende scone utermaten, en deel ghelikende den ghernate, noch bet ghelikende den rubine. So verhuegt 't herte sine diese nerenstelike ane siet, dits datmer an te prisene pliet. Andromanda es na selver ghedaen, en vircante steen sonder waen, hart ghelijc den adamant. In de Rode Ze lesic dat menne vant; dese socht des menscen moet die alte male scijnt verwoet. Dartoe es hi were groot jeghen der luxurien noot. | |
| Berillus es .i. steen openbare, clar als oft zewater ware, mar de beste sonder waen es na clar olie ghedaen ende binnen onbesmet. Want someghen berillen let adren binnen in der ghebare, als oft inder ghelike van .i. hare. Dar hi es als .i. appel ront, ghenet int water dar ter stont, ende die sonne der duere schine, doeti sonder andre pine doden colen vier ontfaen, ende andren dinghen sonder waen die droghe sijn, ende van lichter naturen. Oec segmen in der scrifturen dat quinancie ghenesen can, ende met wrivene drivet den wan, es hi wassende ant lijf. Hi maket tusschen man of wijf vrienscep, si si an onvrede. Hi ghevet vele wardicheden. Sieken oghen es hi niet quaet alsemenne int water dwaet sijn water dar hi in es ghedweghen es goet dien versiekens pleghen, sieker leveren es hi goet. Seghevri es hi ende wel ghemoet. Neghenderhande machmene vinden, de beste comen ons van Inden. | Bril pas ± 1300 in gebruik (Reading stone) Zie 'Die Visby-Linsen' en: V. Ilardi, Renaissance Vision (2007) p. 39. |
Borax dats der padden steen, van .iii. manieren of van .ii. .i. deel sprakic van der vormen in den bouc van den wormen. Some sijnsi wit ende some bruun, de witten comen selden int commun mar het es de beste te voren. Want die witte, als wi't horen, hevet .i. mensce in enech quaet, ende hi dien steen ontfaet ende swelghet in gheel, hine laet nieweren .i. deel in den darem, hi ne gaet dure, ende purgert die nature ende comt beneden uut, onghescadet sire virtuut. Enen andren swarten met .i. oghe sietmen somwilen toghe, want hi es sonder medicine. In Walsch hetemenne crapandine. Carbonculus dats .i. steen die ghelike hevet negheen, die selsenste die men vint dar men die wareit of kint, dat hi hevet alre stene macht. Hi maket den dach in den nacht; daghes es hi cole root, nachts heveti clareit groot. In Libien in Traghediten vindemen, seghemen de viten, drierhande sine maniere: De rechte gheliken den viere. Kubit mach die andre sijn, dien hetewi met ons rubijn, hijs root mar niet so recht dat hi maket int donkere lecht. Balandrus es d'andre maniere; hi n'es niet root ghelijc den viere of donker violettin root, doch es sine werdicheit so groot dat warder is sine maniere dan van den jaspise of van den sophiere. Calcedonius es .i. steen, dicke ghewarwet over een tusscen den blawen enten claren. Es hi dorgaende te waren ende menne draghet, alsic vant, eist anden hals of ande hant, hi doet dicke verwinnen plait in ghedinghe sonderlinghe, ende hi tempert sere mede hitte die comt van den rede. Drierhande vintmen desen, also als wi bescreven lesen. Corallus es .i. steen al root; van hem vindewi al bloot dat het cruud si langhe stont ende wast up der zee gront, ende alsment in die lucht brinct ut, so ontfaet des steens virtut. Omtren Sardangen in de ze vint ment, ende nieweren me. Lanc vint men dese stene halfs voets, ende langher neghene. Jeghen blexeme ende tempest es dese steen goet vervrest. Dies plaghen d'ouderinghe dicken dat si braken corael te sticken, ende worpent up 't felt metten sade, jeghen des weders onghenade; ende an olive bome hinghen sijd ende al omme des haghelstrijt. Quade gheeste scuent al, hi es goet jeghen menech mesval. Ghesont es hi den latame jegen diere fleume mesquame. Crisoprassus es .i. steen van .ii. varewen over een. Alse porreide sap groene, met spotkine van sulken doene, als oft gout dropeline waren. Selden vindemene te waren, allene te werder so es hi. Allene comti van Endi. Den ogen es hi sere goet, alsmen ons te verstane doet. Celidonius, als men segt, es die inde swalewe legt. Lelic es hi, ende niet dor hart, sulc es root ende sulc es swart. Swalewe jonghe, die hebben inne, leric dat men dus bekinne: die bec jeghen bec sitten in een, die hebben inne desen steen. Die rode es goet te draghen ane hem die plegt ter niewer mane quade gheeste te hebne inne. Ende hem die wert oec buten sinne ende die langhet quale dragt, so draghene, als men hir ghewaecht, in .i. linijn cleet ghewonden ter luchter hant ter selver stonde. Alsmen oec den swarten vint, eist mede nuttelic dat men bint in een cledekin. Ende die es ghoet hem die copmanscepe doet, ende botscap draghen in verren lande. Gramscap sochti tehanden. Met watre ghedweghen, dats war, maket donkere oghen clar. In .i. brun root cledekin so willi ghedreghen sijn, soe es hi goet jeghen den rede ende jeghen quade humuren mede. | |
Calcofanus hevet swarte ghedane; hevetene .i. suver man ane, hi doet wel singhen, ende clare mede, want hi verjaget die heeshede. Alsemerre met isere ane slaet: soete ludekin van hem gaet. Cornelius, die corangeline, pleghen donker root te sine ghelijc joft ghesneden vlesch ware. | Kornalijn, carneool |
Gramscap benemet hi openbare. Bloet dat uter nese rinnet ofte ute wonden, als ment kinnet, slutet dese steen met sire macht. Meest nochtan hevet hi de cracht vrouwen te helpene in hare moien weltijt dat si van bloede vloien. In desen steen vindemen figuren ghegravert, dar de scrifturen hier na af spreken wonder ende wel, doe hem de kinder van Israel wilen quamen in de wostine, dar si in dogheden menege pine. Crisoletus es sonder waen na groene zee water gedaen, glettende der na, na gouts maniere, ende sparkende ghilijc den viere. Eist datmenne in goude draghet, hi verdrivet ende verjaghet den lieden uter herten vaer, die ne weten wat no waer. Eist dat merre dore maket .i. gat ende man danne doe in dat haer, dat up des esels assele staet, hi verjaghet der duvele baraet. Dese wil sijn ter luchter side ghedraghen vro ende betide. Die copmanne diene ons vercopen die bringhene van Ethiopen. Cristallus, segmen over een, es van ouden ise worden steen. Mar dar jeghen spreket Solijn, ende seghet dat kerstale sijn al daer noint ne vroes ijs. Si segghen, die hier af sijn wijs: wrivemen desen steen te sticken ende menne gheve drinken dicken vrouwen dien dien melc verdroget, dat hi sine macht an soghe toghet. Oec es hi sieken oghen goet want hise wel ghenesen doet. Crisoletus in sinen doene geliket goude ofte latoene; scone es hi in de morgenstont. Boeke maken ons cont dat dese steen draghet de were jeghen de sware vorhovet swere, ende ogen can gesont maken die siec sijn van couden saken. Die oec hevet den rede dragene in die hant hem mede, want hi ditte verdrivet. Eist dat menne te pulvre wrivet, hi geneset scorf ende seer. Sulken vindemen meer ghevarewet, diet fier ontsiet, entie die heete vlamme vliet. Dien vindemen goet in allen steden tieghen swellinge van leden. Ende hi verdrivet die wanne dieden menschen wassen nochtanne. Cerauneus dats over een diemen heetet den donresteen, want hi vallet metter blexemen neder. So soekemenne vort ende weder, mar alleenlike in Alemaiengen vindemenne, ende int lant van Spaenien. Den Duutschen van rooden doene, entien van Spaenien vindemen groene. Hart es hi ende menne canne niet wale ghewinnen met isere, no met stale. Men seghet: waer dat es dese steen datter donre ne scadet gheen. Meesters segghen hier af mee: es onghewederte upt lant joft in de ze dat dese steen van alre pine es sonderlanghe medicine. Dracontides, dats ware sake, es .i. steen, comet uten drake. Hi n'es weder scoone no goet, het ne si dat mennem levende ute doet. Dat ne doemen niet met cleenen doene: Liede die stout sijn ende coene merken dat hol vanden drake, ende alsi slapet doen si de sake dat si hem 't hovet breken schiere ende werpen ute de gemme diere. Men seghet dese gemme fijn nuttelic wesen jeghen venijn, ende dar toe hare maniere nuttelic jeghen ghevenijnde diere. Desen steen, dat weetmen wale, minnen coninghe orientale, ende hebber in ghenoechte groot. Si sijn claer ende blakende root. Dyonisia, dats bekent, es .i. bruun steen van Orient, met witten dropen dorsaiet dicken. Eist datmen desen wrive te sticken in watre, hi rieket alse wijn. Nochtan es die nature sijn dat hi dronkenscap verdrivet, dits wonder dat men van hem scrivet. Diadochos es sonder waen een steen na den beril ghedaen. Alsemen werpet int water desen, sonder manen ende belesen sietman daer thant figuren, swart van duveliker naturen, also datmen hem antword die hem iet wil vraghen vort. Mar comet dese cleene jof groot an eneghen mensche die es doot, sine cracht ontgaet hem openbare, ghelijc joft oghesiene ware dat hi droeghe vreese groot naturlike jeghen de doot. Emachites dien machmen coepen in Arabien, in Ethyopen, ende es ghelijc den roest male, met rooden aderen gheminget wale. Desen steen gemalen te sticken, met watre geminget, hem hevet hi dicken hem ghewesen harde goet die van evele spuwen bloet. Men sal up enen groven wetstene malen desen harde clene, ende gheven drinken dient so staet dat hi bloet ter cameren gaet, oft dien nose ofte wonde bloet, hi stoppet t'hant de roode vloet. Want si nutten dat ghestof datmen slipen mach dar of, ofte gheleit up die nese gate, ende verschen wonden gevet hi bate; oec stoppet hi der vrouwen bloet. Alsemen sijn pulver in wine doet, hi doet ghenesen scorf ende seere ende ghevenijnde beten, dats meere. Eist datmen sijn stof oec sum doet in .i. colerium, dat maket d'oghen claer. Dat stof ghedronken oec, dats waer, mach den steen inde blase breken; ende doot vlesch datmen siet in wonden steken dat bitet de steen te gader uut. Dus ghendaen es sine virtuut. Echites dats .i. steen diemen vindet al in een int nest dar de aren broodt. Ende lettel iemene die es vrooet die weet wanen bringet die aren. In hem selven so hevet hi te waren enen andren steen, dat machmen horen diene lotert vor sine oren. Goet es hi seere sonder waen vrouwen die in pinen gaen, want hi curtet haren arebeit. Dat wanemen over warheit dat hi levende behout dat kint. Want suverheit hi seere mint, ende maket de sine zeghevri; rikheit so meerset hi. Men seghet dat Castor, Pollux hadde bi desen vele gheluxs. Eliotropia, als men seghet, die steen, in watre gheleghet in .i. vat, entat sonneschijn scinende up die siden sijn, maket de sonne so root ghedaen alse ofte soe recht ware vergaen, entan springhet water uten vate so seere ende so onghemate ghelijc recht oft ware .i. reghen. Waren daer danne lieden die pleghen beseten te sine met quaden gheesten, si souden roepen ende maken feesten, ende profecien oec ute gheven. Dese steen ghevet lange leven diene werdelike draghet. Bloet stelpet hi, ende venijn hi verjaghet; ende ne latet den sinen niet bedrieghen oec, en si ofte meesters lieghen. Die desen steen belesen can ende goutbloemen onder hem leget dan, hi doet dat menne ghesien ne can den ghenen diene draghet an. In Cipren ende in Afrike so vindemen desen sekerlike. Na die miraude es hi groene ende bespringhet met rooden doene. Elidros, dat vindemen wale, es .i. steen gelijc kerstale, dar altoes water af drupet mede dat goet ghenut es jeghen den rede. Ende elts wonder, dat merre af telt, die steen ne mindert, no ne smelt, mart hart blivet hi ende geheel ende hine verslitet selfs .i. deel. Gheratides es .i. swart steen, beter es hi over een van crachte dan es ghedaen. Erst moet .i. sinen mont dwaen ende inden mont den steen draghen, hi mach weten sonder ghewaghen al dat .i. in sinen sin van hem penst mer no min. Hi maket lief diene draghet. Dus proevemene, als men ghewaghet: bestrijt met honeghe .i. man, heveti den steen met hem dan, alle vlieghen sullen hem vlien; dus machmen sine cracht sien. Granatus es .i. steen wel na met rubine over een, els dan donkere es sine ghedane, der rosen wel na ghelijc ane. So hart dat mene graveren ne can, ensi datmene snider der an met splenteren van den adamant. Men vintene in Etyopen lant, omtrent Surs vindmer meer die sijn gheworpen uter zee. Dese verdrivet zerechede ende verhoghet 't herte mede. Sulc hevet violetten ghedane, dat es de dierste als ic wane. | |
| Gagates es .i. steen al swart, licht ende ne bore hard. In Licia was hi eerst vonden, ende in Bertania, dat nu ten stonden Inghelant heet. Wrivemen der mede, van naturen heffet hi ter stede caf ende pailgen van stro. | Vitriet, glanskool, git*) |
| Diet water laet ende staet also, dien radic dat sine draghen. Hi doet staen vaste tande die waghen, ghenet in watre dan an bestreken. | Zie ook gryphis |
| Vrouen die menstrua ghebreken die doet hi t'hant ghenesen. Mar wachtem wel na dese die van den groten evele is besmit, ende hi in den roke sijt, hi mach harde lichte vallen. Ende dar de quade gheeste ute callen, si swighen rikensi den roec. Jeghen toverie es hi goet oec. Vrouwen die in arebeiden gaen hem ware nuttelic dat men leide saen in watre .iii. daghe desen, ende dronken 't water, si souder bi ghenesen. Metten watre, als dat men segt, eist dat men maeghde te provene plegt. Gelasia es i steen ghevarwet naden hagelsteen, ende nemmermer in ghere maniere sone verwarmet hi van viere, mar ewelike blivet hi coud. Dese verdrivet met sire ghewoud gramscap ende quade zeden ende luxurie der mede. Gecolitus comet van Orient, ende es ghedaen omtrent na der oliven carnelle, ic wane. Ondiere es hi in der ghedane, mar van crachte es hi diere. Men wrivene te sticken, dats sine maniere, met watre ende drinkene dan, want hi den steen breken can die men in de blase draghet, entie gravele hi verjaghet. Galaritides, alsemen kint, es .i. steen diemen in Nilus vint, ende es na die assche ghedaen. Voestren dien hare soch willen ontgaen wrivemenne in melke te sticken, soe gheneset wrivemenne dicken. Hi gheneset der vrouwen pine, entie scorefde pleghen te sine, met witten van eihen ghedweghen es hi nuttelic ghedreghen. Gheluc ende goet hi bejaghet den ghenen diene methem draghet. Garotremeus es over een de gherechte seghesteen, ende es ghedan als .i. reevel. Die desen hevet, men weet dat wel, dat hi in wighe alleweghe sonder waen winnet den zeghe, eist int water, eist upt lant. Van desen ic bescreven vant datter Hercules mede verwan meneghen strijt ende meneghen man, ende alse hine niet ne hadde altoes dat hi den strijt dan al verloes. Iaspis es .i. steen al groene; ende sulc es van sulken doene die ghedropelt es al root; mar die es van prise groot, die gevarwet es een deel claer. Es hi suver, men weet voer war dat hi den ghenen diene draghet den curts entat water verjaghet. Hijs goet den vrouwen die sijn in pinen ende maket werd ende seker den sinen. Sakreertmenne, hi verdrivet noch quade gheeste ende elfs ghedroch. Van selvere sal sijn sittijn sijn ende goudijn anders dat vingherlijn. Groote meesters die visieren desen van .xvii. manieren. Dar menne vindet ghedropelt rood dar es hi van dogheden grood. Ende sulc es root inder ghebare alse joft gheslepenen teghelen waren, entie n'es niet alte diere. Een jaspis es van sulker maniere, die wast int forhovet vanden esel ende die es hart als .i. kesel, lelic ende van varewen wit; phylosofen segghen dit. .v. jar draghetine wilmen weten. Hijs goet jeghen venijnde beten, sijn pulver jeghen venine ghedronken, dat es medicine. Men scave sijn pulver met ere vilen ende men ghevet ter selver wilen met watre drinken, het doet vrede hebben saen jeghen den reede. Men vindet oec, dats bekent, in aspise dat quade serpent na jaspise ghedan .i. steen die doghet in hevet meneghe een. Iacinctus es .i. steen wel scone, ghevarewet nade kalcedone. In clare lucht es hi claer in donkere donker, dat es war, van middelre varewen es hi best. So hart es sine nature ghevest, datmenne gravert met dinghen neghene danne metten adamants splentren allene. Sere cout es hi talre stont, ende alre couts es hi indes menschen mont. Hi maket enen bliden sin. Bescermenesse ende goet ghewin es hi den ghenen andie hant, die verre gaet in vremde lant. Goet es hi seere jeghen plage, jheghen venijn ende serpents slaghe. Hi maket lief, horic bedieden, den mensche Gode enten lieden. Ethyopen ghevet ons desen, also wij't inden boeke lesen. Icitos dats .i. steen, seget Isidorus over een, gheleu na soffran ghedan, een deel clar lecht sonder wan, die hem sochte wriven laet. Eist datmer mede wrivet ende begaet een cleedekin, hetne can gheen vir gewinnen, mar het gloiet alse de vlamme binnen. Somwile gheliket hi alune. Toverie int commune verdrivet hi met sire cracht. Een ander es diemen lettel acht, alse .i. wit kesel ghedan; die verdrivet, doemen verstan, die swere die karbonkel heet ende verdrivet sine hitte ghereet. Sieke oghen entie tranen quitet hi van groter blame. Ghepulvert, alsmen weten doet, es hi jeghen ronghe goet. Iris die gheliket kerstale, lanc ende ghecantet wale. Latemenne dorscinen vander zonnen in een hus, als wijt weten connen, hi sal maken thant enen reghenbode ande want. Jeghen blexeme es hi goet. Die sconste vintmen, des es men vroet, ter Roder Zee, dus horicket lien, int gheberechte van Armenien. In Alemanien vindemense mede in rootsen te sulker stede. Iena die steen hevet de name van ere beesten ombequame, dar ic af sprac hir te voeren; ute sinen hovede, als wij't horen, nemtmen desen dieren steen. Meesters draghen over een dat hi doet vorweten dien wiene draghet wat sal ghescien, ende danne moetmenne, horic ghewaghen, altoes onder de tonghe draghen. Lippara es over een in Libia .i. wonderlic steen. Alst ghevallet teregher stonde dat beesten vlien vor die honde, nature leertse te hem te vliene, alse te hem diese van messchiene also bescermet vor die honde, want hens die hem ghescaden ne conde. Ligurius es .i. steen wel diere, die comet ute linxe den diere van sire orinen die het laet, also alst hir voren stat inden boec vanden dieren. Linx dat pleghet ere manieren: alst sine orine maket thant so werpetet der up dat sant, om dat benidet des menschen bate. Mar niet ne diedet hem die hate, want soe verhart t'enen stene. Sine varewe es ghemeene rood ende een deel brun der mede. Plinius seit over warhede dat hi root es over een ghevarwet alse karbonkelsteen, mar dat hi nachts niet n'es so claer. Lapidarius seit over waer dat hi es van varewen groene. Nuttelic es hi te meneghen doene, mar alre meest dieden lachame bestoppet hebben entie blame, up datmenne met watre dwaet hi doet datten mensche te gaet. Entie sine varewe es ontvallen hi ghevetse hem weder met allen. Palien trect hi ende ontfaet ghelijc dat doet die gagaet. | |
|
Margarita es .i. steen vanden precieusen een. Het sijn musselen diene draghen Solinuse horic ghewaghen dat sine vanden douwe ontfaen; dits .i. wonderlic bestaen. Na dien dat die tijt es int jar, donker rood, wit jofte clar es de margarite ghedan. Menne hevet dat niet verstaen datmen noint in enech lant mer dan ene in .i. nevant, dies heetemenne steen "union". Sine varewe es best int toen dat hi es wit ghelijc alune. Sine cracht es dus int commune: datmerre af mach maken doen specie heetet "diamargariton". Hi es cranker maghen goet, enten ghenen die spuwet bloet. Pais verleent hi, ende vrede, ende ghevet groote ghesonde mede, ende maket den sinen sachten moet, diemen onder thoeft leggen doet. Ghemeenlike ende over een heten wi perle desen steen. | Vgl. MB |
| Magnes die es sonder waen alse .i. isermal ghedan. Sine nature es sulc ghemecket dat hi iser na hem trecket, eist datter gheen seil steen ne si; mar esser die seilsteen bi so segghemen dat hijs niet ne doet. Ter toverien es hi goet, ende oec hevet hi ene cracht diemen over wonder acht. Want wie hem dies ontsiet te vele dat sijn wijf met andren spele, hi sal legghen dien magnet onder hare hovet onghelet, also slapende leghet sachte. Es soe van reinen ghedachte so sal slapende als ende als haren man nemende omden hals. Die onghetrouwe sal met allen neder vanden bedde vallen. Dese steen die maket den vrede tusschen man ende vrouwen mede. Ghewreven ende met melke begaet es hi goet hem diet water laet. In India lesic datmenne vant inder Tragoditen lant. Ysidorus seghet int leste datde ghelewe sijn de beste. Ende dat hi glas ende iser mede an hem trecket beede ghereede. Memfites dats .i. steen diemen vindet over een in Egipten, ende es wel naer root alse vier ghedan, dats war. Desen steen wrivemen te sticken, men wrivene met aysine dicken ende ghevene nutten tien tiden diemen bernen sal jofte sniden, sone ghevoelsi quaet no goet watmen haren live doet. Melonites die was vonden in Arabia bi stonden. Donker groene sonder wan, na die miraude een deel ghedan, mar niet also dore clar. Dese steen bescermet, dats war, kindre in hare jonchede van onghevalle in mengher stede. Medus es .i. steen van Meden met een lettelkin groenheden. Met vrouwen melke, horic ghewaghen, die .i. knapelkin hevet ghedraghen salmenne malen. Men sal mettien blenden weder gheven hare sien. Dwamenne met watre so es hi quat, want wiere mede sijn oghen dwaet hi verlieset beede sine oghen. Drinct hijt, hine cant ghedoeghen, noch oec ontvlien, no ghescuwen, hine moet sine longre spuwen. | |
| Onichinus dats over een en utermaten diere steen, ende es ghevarwet ende ghedaen ende vander grooter, sonder waen, dat eens menschen naghel si. | G: onux - nagel |
| Aldus seghet de glose mi, die ons de boec ombint, de dueghet diemer ane vint: Jeghen scoref es hi goet, dats war, ende hi maket dat anschijn clar. Hi rieket dore wel, alsmen ons seghet, diene up eene cole leghet. Entie sine oghen hevet quaet men legghene dar up; hi gaet sonder quetsinghe 't oghe al dure ende purgert die nature. Ende dits te wonderne wel, want men seghet int bispel: "'t Oge es .i. herberghe cleene, want soene ontfaet gaste gheene". Onix es .i. diere steen; swart es hi over een, ende ghetafelt some met witten ende some met blawen die hem wel sitten. Hi maket sinen dragre coene; in slape es hi van goeden doene, want hi verdrivet seerechede, elfs ghedroch ende sulke dinc mede. Mar dats te lachterne als ende als: eist datmenne draghet anden hals, dat hi maket orloghe ende strijt, ende vele spuwens t'alre tijt. Mar deser quatheit hi beghevet, eist datmen sardiuse bi him leghet. Ostalanus ofte ostolamus es .i. steen heetet aldus. Desen heeten alle brieve patron ende beschermere der dieve. Want diene draghet bescermet dien datmenne niet ne mach ghesien, also verdonkert hi de siene. Ende dits wonderlic van gheschiene: des draghers oghen maket hi clar, dat hi ghesiet verre ende nar. Sine varewe swighet 't ghedichte, omme datmenne niet ne vinde lichte. Orites es .i. steen groene al die goet es jeghen ongeval. Sulken vintmen swart ende ront. Die van venine es onghesont nettene in olie ende strijc ut desen, hi sal tehant wel ghenesen. Ende ander es na iser ghedan, die doet vrouwen kint ontfaen, draghen si kinder sonder waen hi doetse ghenesen saen. Pirides jofte piridonisius es een steen die heetet dus, blont alsment over war hout; som sisi ghedan naden crisout ende groene inder ghelike. Dese gheneset d'artitike. Dits nochtan te wonderne meere, eist datmen desen duwet zeere, want hi des menschen hant bescoudet; soetelike willi datmenne hout. Pantera dats .i. steen ghedan van menegher varewen sonder wan, ghenomet na pantera dat dier, dat van varewen es so fir. Die desen draghet, hi scouwene ane tilike metter sonnen upgane, so sal hem dien dach al dure ten besten gan sine aventure. Verwoetheide doet hi ghenesen. Ute Yndia so bringhemen desen. Alse meneghe vertut men hem ghevet alsi meneghe varewe hevet. Prassus es .i. steen al groene, cume goet te eneghen doene sonder vander varewen allene. Men vercoepet meneghe eene over die miraude fijn, mar dicker es de varwe sijn. | |
| Pirofilus dats .i. steen dar Esculapius over een tote Agustene Octaviaen dusdane redene af doet te verstane. | Vertaling: IBO 41 |
| Hi spreket: mans herte diemet venine doot bleven es, joft met sulker pine jofte hert evel es bleven doot, datmenne altoes in vier groot sine herte verbernen niet ne can. .x. jaer achter een dan salmen dies mans herte legghen in .i. vier, dus es sijn segghen, so werdet soe te steene dus, entie steen hetet pyrofilus. Hi hevet sonderlange macht, want hi sinen man bewacht van donre ende van blexemen mede, ende maket lants heren t'alre stede seghevri altoes te sine, oec versekert hise van venine. Ende hi bescermet vander gadoot, want diene inde hant hevet blood hine mach niet versterven, sonder waen, die steen ne si van hem gedaen. Mar int evel ende inde pine staet hem eenparlic te sine. Inder serpente boec so es bescreven dat Aristotiles seit dat Alexander desen droech, in .i. cleedekin diere ghenoech, talretijt sinen live na. Entoe hi kerde van India soudi hem dor sine bate dwan ende baden in die Eufrate. Dar dede hi van hem ghemeene dat purperijn cledekin metten steene, een serpent quam dar ghereet datten steen uten cleede beet ende spouwene in de rivire. Hemelblau es dies steens maniere. Safirus es .i. edel steen, hemelblau es hi over een. De beste comen van Endi, nemmermeer dorschinen si. Den lachame es goet datmenne draghet, want hitte van binnen hi verjaghet. Hi doet oec dat sweit verdroghen, ende sere goet es hi den oghen. Die sware hovetswere doet hi genesen, jeghen ronghe mochte niet beter wesen. Dat sware evel gheneset hi mee, datmen heetet "noli me tangere", mar hi ontfarwet al der mede. Jeghen nijt ende boeshede es hi nutte, ende jeghen vaer; te paise ward es hi goet, dats war. Mar diere af wille hebben ere hi moet hem houden reine zere. Men vindet safire al nu t'Onser Vrouwen te Ampu, mar vanden meneghen men seghet datter clene virtut ane leghet. Ende some vindemen ghedan wale na safire orientale, entie sijn van dogheden bekent. Somech safir van Orient es ghemanc metten rubijn, die segmen dat die beste sijn. Smaragdus es der mirauden name, van groenre varewen, sere bequame. Men vintse harde meneghertire. Mar die fijn sijn ende diere comen uten lande van Skiten, dar vogle gripe der omme verbiten lieden diese hem willen stelen. Negheen volc cans bet ghetelen dan lieden heten Arimaspi, ende mar .i. oghe sone hebben si, die hem voren int forhovet staet. Si vechter omme, hoe soet gaet, ende nemense hem met crachte. Mar vor ghevalschede elc hem wachte: si sijn te conterfaitene goet. Mar dieden goeden hebben moet, hi moetene hebben dore clar, so groone dat al openbar die lucht die es besiden steene mede grone sij ghemeene, so dat no weder, sonne no scade sire groenheden ne scade. Warlike moetmenne draghen, so can hi 't groot evel verjaghen, ende hi maket d'oghen clar. Sinen dragre maket hi lief, dats war, ende hi merset dat ertsche goet. Oec es hi den ghenen spoet die willen besoeken heimelichede. Tempeeste verdrivet hi mede. Luxurie coelt hi; diene sal draghen moet reine sijn, horic ghewaghen. Sardonix es .i. steen al hart; root, wit es hi, ende swart, alse jofti van onisiuse, van onie ende van sardiuse, van desen .iii. ghesondert ware. Nuttelic es hi openbare die misselic es in sinen sin, want hi versametse der in. Hi doet stelpen menstrua. Van Indien van Arabia comet hi; som sijn gegraven, entie sijn meest wert van haven. Sardus die es sonder waen een steen na rode arde ghedan. Bloet stelpet hi, ende dar hi es mede ne doet onix gheene felhede. Sulke wanen dat desse steen vanden corangelinen si een. Surus, alsic hore lien, es .i. steen, comet ute Surien. Ysidorus spreket, die niet was sot, dat hi al gehel int water vlot, ende hi sinket es hi te broken. Dit sijn wonderlike sproken. Samis, dats bekent, es diemen in Samos vent, in .i. eilant inde zud ze. Na sijnre grooter weghet hi me dan mach draghen sine ghewoud. Met hem so polliermen goud. Hi paisiert des menschen sin, mar ene quatheide so hevet hi in: vrouwen diene hebben, als wij't horen, ne latet hare vrucht niet sijn gheboren. | |
| Succinus dats d'ambersteen. | Barnsteen, G: èlektron |
|
Ysidorus seghet over een dattet sap van pijnbome si, ende dat ute rennet, ende bedi so werdet teene steene. Dit vindemen groot ende cleene. Men makene met wrivene warem so, so heft hi up caf ende stro. Sine roke, dats bekent, vliet bi naturen elc serpent. Vrouwen die in pinen gaen es goet die roke sonder wan. Inde ze in somegher stede vindemense, ende in andre watre mede. | |
| Selonites es over een en utermaten diere steen, purperijn root, groene ende wit. In India, wi vinden dit, so draghene die groote slecken. Wonder horwire af vertrecken, dats dat hi leret te vorsiene dinghen die sijn te gheschiene. Die weten wille wat sal gheschien pense dit ofte dat van dien, comet dan iet in sinen moet, weder tes quaet of goet, het blivet so vaste in sijn gedochte dat niemen ute bringhen mochte. | G: selènè - maan |
| Metter mane in elke maent so wasset sine cracht ende waent. Ter mane ontfanghe, sonder ghile, gheduret sine cracht ene wile; ende int wassende, sonder zaghe, ghedurt sine cracht tote middaghe. Also waent moet die cracht vlien. In viere ne mach hem niet messchien. Tusschen viande maket hi vrede. Tisike so gheneset hi mede. Topasius hevet groote ghewoud, ende es .i. steen ghedan na goud. Utermaten cout van naturen, so datmen seghet inder scrifturen, dat hi .i. vat datmen siet wallen vercouden doet enten wal vallen. Sere goet es hi ende vermart hem die van spenen es verswaerd. Gramscepe ende onsuverhede verdrivet sine moghenthede. In Arabien, alse wi lesen, hebmen dicken vonden desen. Hir endic de wort vanden steen, hets war, van someghen andren eenen vindemen lichte in andren boeken. Mar hir in minen ondersoeke sone vandic ander bescheet dat ic durste dichten ghereet. Nu suldi horen vort bedieden vanden ghenen dies vele lieden wondert, hoe mense maken mochte, ende wat wondere icker ane besochte. Warso wat datmerre af seghet ic en rade niet, dat merre an leghet te vasten wan, no min no meere. Mar alleene an onsen Here, diet al nemet ende ghevet, entie ewelike levet. Sulc steen es die van verre comet, ende sulc steen es diemen nomet, quame .i. onder coepman die inwart ware gegravert dan, die hetemen gegraverde steene. Dit houdet 't Latijn al int ghemeene. Hort den wan van desen dinghen, alsoet ons quam van ouderinghen. In wat stene, als ict vernam, staet gegravert lyon joft ram jofte sagitarius, dats bekent, dats emmer .i. steen van Orient. Dies goet jeghen den rede ende doet den man ghemint sijn mede. Hi gheneset diet water hevet in, ende hi verscarpet des menschen sin ende maketene gheraket van spraken, ende seker van sinen saken. Die steen dieden stier in draghet jofte capricornum oftie maghet, dien segmen seere goet wesen ghesakerert jofte belesen. Dar du .i. ghemini in sies ofte aquarise, gheloef mi dies, hijs goet jeghen den virden rede, ghesakererd ende belesen mede, ende jeghen de jucht dies ghelike, ende jeghen de sware artitike ende oec jeghen den derden rede. Ghesakererd hetemense mede. Vintstu ghegravert .i. man, inde rechtre hant .i. sekele dan, die ghevet groote moghenthede, alle daghe anewassende mede. Vintstu stande, des ghelovet, enen man ende .i. rams hovet, maket sinen draghere lief ghetal met lieden, met beisten, over al. Vintstu in enen steene dan staende enen onghewapenden man, ofte ene maghet, sonder waen, ende hare cleider wide ontaen ende in de hant .i. rijs, hijs ghesakererd in alre wijs; hijs goet jeghen ongheval. In wat steene men vinden sal sonne ende mane gegravert, die es die luxurie werd. Vintstu gegravert .i. man ende ande voete ghevlogelt dan, ene roede in die luchtre hant ende .i. serpent om hem gherant, die maket sinen dragre ghesont, vulmaket ende wijs talre stont. Alsemen gegravert siet .i. man, ene palme in sine hant nochtan, hi ghevet sinen dragre zeghe, ende lief met prensen alleweghe. Vintstu gegravert oec tereger stonde in stene jaghers ofte honde, hert jofte hase, hi doet ghenesen van frenesien, als wij't lesen. Darmen .i. serpent in vint, ende up sinen rugghe oec kint ene cruke, ende .i. raven up sinen start, hi maket van haven sinen draghere rike ende vroet, ende quade coringhen hi tempren doet. War so .i. scip met zeile in staet, dats der coepmanne toe verlaet, want hi ghevet hem gheval. War somen vindet over al met .i. zwerde .i. man, dats die zeghe gheven can. War datmen in siet stan den aren, hi behoudet die ere te waren. Darmen in vindet enen swane, hi verdrivet de sware quartane, ende hem die de jucht versward. Dar du in sies .i. ghevlogelt part, hijs goet in wighe ende in tornoie, hi behoudet die parde van vernoie ende hi ghevet dapperheit ende moet. Sagestu steen dar wijf in stoet die hadde de hande nederward, ende vort aldus ghescard, ene trianghele up hare hovet, sittende in setele, des ghelovet, die ghevet troest ende ruste mede na arebeit ende siechede. Hevestu oec ghemaket ghesien enen man knielende up die knien, slande .i. lioen fier, jofte enech ander wonderlic dier, ghevet in allen striden zeghe, ghewerd wilhi sijn alle weghe. Vintstu in .i. steen twe baren, een serpent bi hem te waren, hi maket behendich diene hout, bequame den lieden, starc ende stout. Dus verre sagic int Latijn staen der ouder vroeder lieder waen, die ic algader niet versteke, no oec over wareit spreke, want menne vindet der auctore niet darment af bescreven siet. Vort verstaet ende vernemet wel dat .i. filosofe, hetet Tethel, een Jode, dat hier volget naer van talien screef, al over war; ende seget oec al sonder spel dat die kindre van Israel dit makeden ende van desen dinghen, doe si dor de wostine ghinghen. Nochtan seget broeder Albrecht dat hi niet ne radet vor recht datmen desen sal al gheloeven, mar Gode allene van hir boven. Alsemen in jaspise ghesien can met enen scilde enen man, ende met enen scachte mede, onder sine voete dar ter stede een serpent, die hevet macht jeghen al datmen viande acht. Dar du in sies enen vliegenden man dies goet te coepmanscepen dan. Vindemen in enen crisout een wijf die enen vogel hout, ende in dandre .i. visch draghet, hem es hi goet die bodescap jaghet. Eist datmen tortelduve vint met enen telghe, hi werdet ghemint vander werelt ghemene, die dragre es vandien steene. Darmen in .i. steen bekent sagittariuse jofte .i. serpent, alse joften si onderlanghe streden, hi ghevet macht te vasten vrede. Vindemen in .i. witten steen ene marminne over een, in d'eene hant .i. spegel, nu gome, in d'andre .i. telch van .i. bome, die wil stan in goude fijn ende in die hant beloken sijn. Sulke cracht segmen van dien hine latet sinen dragre niet messchien. Alse in enen jaspre groene een cruce staet, hijs vanden doene dat sijn dragre niet ne mach verdrinken, nacht no dach. Machstu in enen steen bekinnen enen basilicuse met ere merminnen, diene hevet troestem seker te sine van allen beesten met venine. Merke, die noint in stene vant nen man, ende inde eene hant van .i. dievel die ghedane, ende vreselic na sinen stane gehornet ende ghevlogelt beede, in dandre .i. serpent ghereede, onder sine voete .i. liebart, boven desen figuren upward sullen stan sonne ende mane, dese begard in loede te stane. Hi mede men duvele so versaghet dat si segghen watmen hem vraghet. Vintstu in jaspise .i. man, upten hals .i. ghebont gras dan, in selvre moet sijn sine stede. Want hi leert kennen alrande siechede, ende stelpet bloet in elker stede, ende ghevet ere ende wardechede. Desen als ict bescreven vant droech Galienus an sine hant. Vintstu in .i. swarten steene enen man stande, als ic meene, in sine rechtre hant gedreghen ene ceptre alse coninghe pleghen, up die luchtre hant enen voghel, wide ontaen elken vloghel, een cocodrillus onder die voete, dese draghet gherechte boete jeghen des viants toeverie, ende verdrivet sine partie dar si de lieden hebben beseten. Alexander, wilmen weten, droech desen sonder waen, ende hi wil in iser staen. Vintstu in enen swarten steen een man sittende over een up .i. lupart, houdende .i. riet, dese ne latet quade beesten niet sinen draghere comen an. Vintstu ghemaket .i. man, enen hase in sine rechtre hant, ene roede inde luchtre, ets bekant dat goudijn sal sijn sine stede, hi hevet macht te ghevene vrede, ende zeghe in ghedinghe. Jegen beesten doch hi sonderlinghe, nigromasine over een plegen t'hebbene desen steen. Alse men in steene ghevinden can enen up 't hovet ghecronden man, ende hi in de rechtre hant hout enen ceptre na coninxs ghewout, in de luchtre .i. palme rijs onder sine voete stoel ofte lijs, in goude salmen desen draghen, want hi grote ere doet bejaghen. Negheene dinc ne doet hi mede na Gode, no warachteghede, hine comets over weter overeen. Alsmen vindet in enen steen ene boem, ter rechter side dan een wijf, enter luchter .i. man, die versoent al sonder blijf werringhe tusschen man ende wijf. Alsemen .i. steen siet an dat inde rechtre hant hevet .i. man ene lampde, ende inde luchtre hant eens wives hovet, alsict vant, soe es hi die vrede bejaghet. Mar diene over heme draghet alse hi slaept, seghet 't ghedichte, menne canne niet ghewecken lichte. Die in enen steen vint, lesemen hier, enen ram ende enen stier, hijs goet tenen taleman, ende hem diet water laet nochtan. Vindemen enen man, alse men ghewaghet, die in de hant die sekle draghet, hi bejaget gratie ende lieve. Alsemen vindet, seggen de brieve, .i. man, inde hant .i. roede, dies heren goet van overmoede. Alsmen vint als ende als .i. man .i. horen an den hals, hijs goet jeghen verwoethede, ende quade fantasie mede. Alsmen oec gewinnen can in .i. steen half osse half man, die ghevet ghewin ende starc den sin tallen dogheden int ghewin. Vintstu in .i. steen, als wij't horen, een hasekin met hangenden oren, dies goet jeghen der beesten doen. Vindemen in .i. steen .i. lioen, hijs goet jeghen ydrope over een. Als men vindet in .i. steen enen capricornium ende .i. aren, dies goet ter coepmanscepen te waren. Alsemen den dromadarise vint, ghesparser manen alst dade de wint, dat es hi die maken can vrienscap tusschen wijf ende man. Alse in enen steene steet een wijf ende up 't hovet .i. cleet ende omtrent die hande mede, hijs goet jeghen den vierden rede ende goet jeghen de moethede. Siemen in .i. steene noch mee ene tortelduve ende jonghe twe, dies goet om gratie ende om goet, ende nuttelic in storme zeevloet. Men vindet ghescreven in hem zomen enen voghel met ere bloemen in sinen bec, dies nuttelic sere, beede om gratie ende om ere. Alsemen in enen steen siet dit: enen man die up .i. stoel sit, ghecroent ente hande ondaen t'hemele ward, ende danne staen hem .iiii. die sijn sitten draghen, nem datmen die sal ghewaghen: dats mastix ende terebint, ende lech onder de steene ghint in .i. selverijn vingerlijn, ende dat also swar sal sijn twelefwarf alse de steen; lech't onder dijn hovet al in een, di sal dromen de selve dinc die di in dine herte ghinc, die du pensets ende wilts alse du di wakende hilts. Alse du gheminges sies over een inden iacint enen witten steen, ende inden witten dan .i. part, die steen es te gratien ward ende gevet bliscap ende ere niet clene. Alstu vindes in .i. steene een scumende part, ende dan dar up met ere ceptren .i. man, die es nuttelic geacht ende hi hevet grote macht. Dits dat men van stenen vant diemen vant in menech lant, van hare cracht, van hare talie, ende wetet dat ic sonder falge dat ware dichte, sonder begheven, na dien dat icket vant bescreven. Mar ghelijc alse inden ersten stonden om ons vaders Adams sonden alle ertsche creaturen onreinet worden bi naturen, also verloren die diere steene hare cracht vele int ghemeene. Ende ghelijc oec alse de man biden doopsele versoent wart dan, omme te comene der mede ten state der onnoeselede, also machmen steene ghenesen met worden diemer toe can lesen, datsi vander eerster mesquame die si namen van Adame, ende vander smetten ende vander plage die si nemen alle daghe van onsen onreinen doene, comen ten eersten pardoene, ende hem de moghenteit comet an die si hadden er sonde began. Her endic vanden steene de tale; nu hort vort vanden .vii. metalen. |
|
*) Gagates is zwarte vitriet of glanskool vroeger soms beschouwd als een vorm van barnsteen. (Met dank aan Jean Pierre & Marleen de Keersmaeker-Fonteyne.) De naam komt volgens Plinius van de plaats en rivier Gagis in Lycia, en gaf ons het woord 'git'. « Namen in verschillende talen: H. Junius, Nomenclator, 1606. |
|
Amethystus , achates , albastrum , adamas , asbestos , amantos , alectorius , absintus , alabandina , andromanda , Beryllus , borax , Carbunculus , chalcedonius , corallium , chrysoprasus , celidonius , calcofanus , corneolus , chrysolithus , crystallus , chrysolithus-2 , ceraunius , Dracontides , dyonisia , dyadochus , Haematites , aetites , heliotropia , Elydros , Gerarchites , granatus , gagates , gelasia , gecolitus , galaritides , garotremus , Iaspis , iacinctus , icitos , iris , Hyaena , Lippara , ligurius , Margarita , magnes , memfites , melonites , medus , Onichinus , onyx , ostalanus , orites , Panthera , prassius , pyrites , pyrofilus , Safirus , smaragdus , sardonix , sardius , surus , samis , succinus , selenites , Topasius ... Ned. namen |