In vertaling , In het Nederlands , Tekeningen

uit Œuvres XIX Oeuvres Complètes de Christiaan Huygens, T. XIX   (dbnl) Mechanica en natuurkunde 1666 - '95 In vertaling Parijs 1666, programma: 28 aandachtspunten voor onderzoek Zwaarte, wat dat is, oorzaken ervan, 1668 en 1669 Geluid, o. a.: snelheid, 1669 niet door luchtledig, 1674 echo, 1680 frequentie, na 1682 Kometen, met name die van 1680/81 Aardbeving van 18 september 1692 Electriciteit, proeven 1672 en 1690 Verschijnselen van een zeepbel, 1692

In het Nederlands

142		Diepte van de zee	27 aug. 1690
	Inventie om de onpeilbare dieptens van de zee te meten en met eenen kennis te krijgen van de grondt, als sand, schelpen, &c.   Men kan maecken dat de stock met de steen daer aen, even soo veel in 't water neerwaerts weeght, als sonder de steen opwaerts, maer dit is niet noodtsaeckelyck ...   AB stock van 10 à 12 voet. CBD vorck van hout, tusschen welcke hanght de steen E aen ijseren haeck van figuer als een 7. de eynden C en D onder met keersmeer bestreecken, om te sien wat grondt. Het gewight E de grondt ontmoetende soo sal den haeck los gaen om dat hij nae d'een sij weeght, en omdat de drift van de stock AB neerwaerts noch een weijnigh dueren sal. ...   In de figuur: "korck" [kurk]. Robert Hooke had in 1663 zo'n toestel bedacht voor dieptemeting zonder lijn en bovendien een emmer (aan een lijn) om water van elke diepte te kunnen ophalen, zie Th. Birch, The history of the Royal Society (1756) I, 307-308, 'An appendix to the Directions for Seamen, bound for far voyages' in Phil. Trans. feb. 1666 (Num. 9; note in Num. 10: p. 178), het 'Extrait' daarvan in Journal des sçavans, 1666, p. 218 (3 mei) en een reactie van Pierre Petit op p. 247 (24 mei), en tenslotte het commentaar hierop in Phil. Trans., 1666, Numb. 13, p. 228. Het toestel werd in 1667 genoemd door Adr. Auzout in een lijst van instrumenten, mee te nemen op een reis naar Madagascar [^]: "Toestellen om de diepte van de zee te peilen en om water op te halen vanaf de bodem van de zee" en "Men moet vaak de zeeën peilen waar men over gaat met het toestel van M. Hook" (Registres de l'Acad. I, 39 en 49). Uitleg met figuur ook in Simon Witgeest, Het natuurlyk tover-boek, 1684, p. 28 en p. 183. [ Vgl. X, 237, brief van broer Constantijn uit Engeland (26 jan. 1692): Edmond Halley had meer dan een uur in een duikerklok gezeten op een diepte van 60 voet.]

Tekeningen

32		Simpelste machine	1676
	Als iemand water ophaalt uit een put, de emmer aan een touw over een katrol, zal hij met zijn arbeid minstens evenveel presteren als een ander die een kunstige machine gebruikt, en die zich inspant met dezelfde kracht. En er kan hier niets anders aan toegevoegd worden dan een gewicht aan het touw, dat evenwicht maakt met de lege emmer, of ook nog iets waardoor de emmer niet terug kan vallen.
122		Kracht van stromend water	1669

	... een blok eikenhout, een voet in het vierkant, 2 voet hoog. Men heeft de boot stilgelegd in het stromende water, en het genoemde stuk hout eraan blootgesteld ... zoveel gewicht als opwoog tegen het trekken van het blok ... Om vervolgens de stroomsnelheid te meten liet men het blok met het water meegaan, en tegelijk liet men een slinger met halve seconden bewegen ...
436		Lichtbreking	1678
	Kaars in R, oog in S: je ziet wat licht bij O, maar er gaat meer naar V. Kaars in P, oog in Q: totale terugkaatsing, zoals in een spiegel.
474		Lichtgolven	1690
	... dat elk plekje van een lichtgevend voorwerp, zoals de Zon, een kaars, of een gloeiende kool, zijn eigen golven voortbrengt, waarvan dit plekje het middelpunt is. Zoals in een kaarsvlam: als de punten A, B en C worden onderscheiden zijn de concentrische cirkels, rondom elk van deze punten beschreven, een weergave van de golven die eruit voortkomen. En men moet er evenzo bedenken rondom elk punt van het oppervlak, en een deel van het binnenste van deze vlam.   Maar aangezien de stootjes in het midden van deze golven geen regelmatige opeenvolging hebben, moet men zich ook niet voorstellen dat de golven zelf elkaar met gelijke afstanden opvolgen ... In: Traité de la Lumière (Leiden 1690), p. 15 (mijn vertaling). Verhandeling over het licht, vertaling D. Eringa (Utr. 1990).
475		Voortplanting	1690
	Bij de uitbreiding van deze golven is nog te overwegen, dat elk deeltje van de materie, waarin een golf zich voortplant, zijn beweging niet allen moet doorgeven aan het volgende deeltje, dat ligt op de vanuit het lichtpunt getrokken rechte lijn; maar dat het noodzakelijkerwijze ook enige beweging geeft aan alle andere die eraan raken, en die zich verzetten tegen zijn beweging. Zodat rondom ieder deeltje een golf moet ontstaan waarvan dit deeltje het middelpunt is. ... Dit is het 'Beginsel van Huygens'.
517		IJslands kristal	1690