Home | Huygens,  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 1-22, Varia

uit

Œuvres X

Oeuvres Complètes de Christiaan Huygens, T. X,   (dbnl)

Correspondentie 1691-95



  • Parels uit brieven

  • Lengtevinding op zee, tweede proef (1690-92):

    • briefwisseling met Abr. en Joh. de Graaf

    • briefwisseling met S. van de Blocquery van de Oost-Indische Compagnie

    • briefwisseling met B. de Volder over de resultaten aarde

  • Pierre Bayle aan Christiaan Huygens: een vraagje (1691); vertaald.

  • Briefwisseling met Denis Papin: duikboot; vertaald.

  • Publicatie: 'De harmonische cyclus' (1691); vertaald.

  • Notities bij Baillet's biografie van Descartes (1693); vertaald.
    "... had de manier gevonden om zijn gissingen en verzinsels te laten aannemen voor waarheden." 

  • Brief aan W. Wichers: aanbeveling voor de leerstoel wiskunde in Groningen.




Brieven in het Nederlands


2 No. 2656 A. de Graaf [<] aan Chr. Huygens 1 jan. 1691

... 't is mij lief dat uE noch iets vint in mijne mathematische werken dat u behaagt. ...
... de scheepen Vrijdag [29 dec.] zijn vertrokken, uijtgenomen Java dat vast raakte int uytloopen. ...

 
72 No. 2670 Chr. Huygens aan A. de Graaf 29 maart 1691

  Ick hebbe volgens mijn belofte bij een gesocht eenighe van mijn Tractaties die nu en dan int licht gegeven hebbe, welcke ick hier nevens VE versendt om eenighsins mijne danckbaerheydt te betuijgen wegens het present van VE Wiskonst*) ...
... seeckere Propositie van de Heer Tschirnhaus ... kromme linie sijnde die gemaeckt werdt door reflexie der parallele straelen op den hollen halven circel ...
*)  Abraham de Graaf, De geheele mathesis of wiskonst, herstelt in zijn natuurlijke gedaante, Amsteram 1676.
[ Zie veilingcatalogus van 1695: p. 5, quarto 18.]


 
79 No. 2674 A. de Graaf aan Chr. Huygens 17 april 1691

  Sende VE hier nevens het kasie, het Loot, 2 pennen en de strik, zoude het eerder gesonden hebben, maar ben seer belemmert geweest met de Exames der Stierlieden, het welk ook oorsaak is geweest dat ik VE Tractatiens, mij laast gesonden, maar even heb ingesien: ... voornamelijk het laatste*), wat naukeuriger nazien: maar het is beschreven in een taal waarvan ik gansch onkundig ben; en t'en ware het de Mathesis raakte, ik zoud er geheel niets uit konnen verstaan. ...
... eygenschap waarin Thirnhaus geabuseert is ...
*)  Traité de la lumière, 1690.

 
91 No. 2679 Chr. Huygens aan A. de Graaf [>] april 1691

  VE schrijven te saemen met het kassie en loot sijn aen mij desen morgen wel bestelt. ...
... daer Tschirnhaus de valsche constructie geeft van de kromme linie door Reflexie van de holle spherische spiegel gemaeckt, ...
... En ick geloof vastelijck dat hij sijn misslagh eerst gewaer geworden is nae dat hij de rechte constructie in mijn Tractaet de la Lumiere gesien heeft, ...

 
167 No. 2704 P. Baert [<] aan Christiaan Huygens 28 okt. 1691

  Bij geval is mij ter handt gekommen seeker tractat de la lumiere &c. door U. E. gecomposeert ende gedemonstreert volgens de principen der ondulatien. ...
...
  Ik hebbe gesien over eennige maenden in de hollantsche gazetten datter tot amsterdam persoonnen syn die opentlyk leeren tvinden van oost en west. ...

 

titelpagina

 
203 No. 2714 Chr. Huygens aan P. Baert 22 nov. 1691

... De swaericheijdt die VE in 't eerst vondt, hoe de undulatien, van Langsamer voortgangh, weder tot rasscher konden komen, is de selve die in de Explicatie der Refractie van des Cartes te vooren komt, en niet kan gesolveert werden door sijne stellingen; daer dit in de mijne seer natuurlijck geschiedt door de eijgenschap van de Veer ofte ressort, ...
  De gepretendeerde vinders van Oost en West ... Maens loop ...

 
204 No. 2716 Chr. Huygens aan A. de Graaf [<]  (Samenvatting) 13 dec. 1691

Aen de Graef of hij tijdingh heeft van zijn zoon.
En of hij weet hoe het met de proef van de inventie van Liewe Will. Graef [<] afgeloopen is.

 
205 No. 2717 Chr. Huygens aan W. van Lith [<]  (Samenvatting) 15 dec. 1691

Aen van Lith om het proces tot Aernhem te recommanderen.

 
205 No. 2718 Abraham de Graaf aan Chr. Huygens 17 dec. 1691

... 'T is dan zulx, dat mijn Zoon, en ook de twee andere aan de Caap de bon esperansa zijn gebleven, door dien indispoost waren, en niet bequaam om aanstonts te repatrieren ...
... de Schipper van Brandenburg, genaamt Evert Verbrugge, seggende, aangaande de horologiens van Mons.r de Graaf, dezelve zijn tot aan St. jago goet bevonden, hebbe echter tot dus verre weynig vruchts daar van konnen bemerken. ...

 
206 No. 2719 S. van de Blocquery aan Chr. Huygens 18 dec. 1691

... hoedanig het sich had toegedragen met de bewuste horologien zoo kom mij eyntlijk dees mergen in handen den hier nevensgaende missive, ... monsr. de Graaf ... van zeer sobere, en confusen inhoud ... zoo dat wij hiermede, soot schijnt, een jaer ten achteren zijn. ...

 
207 No. 2720 J. de Graaf c.s. aan de Bewindhebbers van de O.I.C. 1691

... den 3e Juny Ao 1691 aan de Cabo de bone Esperance met het schip brandenburgh ... behouden gearriveert zoo bevond ik mij geheel niet wel te pas; edoch ontrent drie weken na dato gevoelde ik mij weder wat aan de beter derhand, zoo dat wij nu met de bewuste horologien doende zijn om se tot de wederom reijse claar te maken ... men wel ruym drie weken van noden heeft, om de dagelyckx vorderingh off achteringh der voorschreven horologien met de zon te vinden ...

 
212 No. 2722 Chr. Huygens aan S. de Blocquery  (Samenvatting) 28 dec. 1691

  Geantwoord aan mijn heer van de Blocquerij. Bedanckt voor de communicatie van den brief van de Graef. enz. Wat raport door den brief van Schipper Verbrugge was gekomen, aengaende mijn horologies.


- 1692 -


243 No. 2734 Chr. Huygens aan S. van de Blocquery 7 febr. 1692

  Brengher deses*) van sijn 2e Oost Indische reys onlanghs weder gekeert, versoeckt onderdaenigh met eenighe verbetering van Employ weder derwaerts te moghen gaen ...
  Sijn suster, eenighe jaren bij mij gediend hebbende, ...
*)  Van der Heyde, van soldaat naar sergeant.

 
263 No. 2741 Chr. Huygens aan A. L. Coymans  (Samenvatting) 29 febr. 1692

febr. 29. Aen de Schout van Zuylichem Arie Lamb. Coyman met de acte voor Buyrmeester tot Zuylichem in de buyten Meydijcks.

 
290 No. 2754 Chr. Huygens aan W. Matthijsen  (Samenvatting) 6 juni 1692

6 jun. 92. Willem Matthijsse. Gijsbert Jansz. met de Nominatie waerop van Holte, Baggine, vel Bacchine, Bob.

Over de benoeming van een predikant te Zuylichem. Zie No. 2729, tegen het eind [p. 233; en p 295, 311, 380].
 
XXII, 160 LXXX Chr. Huygens aan Willem Matthijsse 20 nov. 1692

  Aan Willem Matthijse Rentmeester tot Zuylichem dat hij kome rekenen en van de toekomende predikant spreecken.

 
X, 166 No. 2703 J. de Graaf aan Chr. Huygens 27 okt. 1692

... het aankomen van de Oost Indische Rethour schepen in de have van ons Lieve Vaderland ... Zeeland ... de horologien met de instrumenten in een Lichter gescheept ...
... aangaande de proeff bij de horologien uijtgestaan iets te schrijven off te spreken sal ik UEdle ordre af wachten ...

 
339 No. 2772 J. de Graaf aan Chr. Huygens 11 nov. 1692

... de grote verlangingh die uE achtbare ontrent de horologien vertoont te hebben ... Rapport bij de camer van 17.e ... door dien ik niet in genoegsamen staat van gezontheyt was.

 
340 No. 2773 S. van de Blocquery aan Chr. Huygens 16 nov. 1692

  Soo haest als mons.r de Graaf van de Caap de bon Esperance was weder gekomen, en dat hij mij verhael hadde gedaen, dat het met de bewuste horologien zoodanig niet was gesuccedeert, als wel onze verwagting is geweest, ...

 
341 No. 2774 J. de Graaf aan Chr. Huygens 19 nov. 1692

  UE heerlyckheden zullen myn Tardatie ten besten hoop ik duijden als hebbende niet wel durven toesenden voor en aleer ik de Journalen en aan Teyckeninghen ter Loop hadde naar gesien ...


- 1693 -


389 No. 2786 Chr. Huygens aan J. de Graaf 10 febr. 1693

  Hebbende sedert eenighen tijdt mijn werck gemaeckt van UE Journalen te examineren, waer in ick heel iet anders vinde als UE selfs gemeent heeft, te weten dat van S. Jago tot de Caep de Lengde seer perfect is afgemeten door 't horologie volgens de nieuwste Caerten en Globen ...

 
396 No. 2789 J. de Graaf aan Chr. Huygens 14 febr. 1693

... de post was Juijstem vertrocken, daar door my de gelegentheit voortgekomen is omse noch eens uijt te schrijven. ...
... dat dese plancken zoo hoogh niet opgetrocken zijn tot de solderingh toe die hier wel 14 a 15 voet van de grond af te rekenen hoog worden gemaakt ...

... ongelijcke Loop ... hoe dickmaals deselve hebben stil gestaan ...
... veer ... aan stuckent gebroken, hier op staat er wel int Journaal dat men Een andere heeft gemaakt, maar het werk was evenwel niet zooals 't hoorden twelk naderhand gebleken is ...

 
406 No. 2792 Chr. Huygens aan Lodewijk Huygens  (Noot) 26 febr. 1693

Noot 2.   In de Adversaria staat de volgende notitie:

1692. 31 Dec. Aen Gijsbert Jans Zuijl en Jacob Swart tot Zuylichem geaccordeert over de pacht van de Ruyterswaerdt voor 265 's jaers eens gelt, voor den tydt van 3 jaeren, te betaelen yder jaer op St. Pietersdagh 18 Jan. te beginnen St. Pieter 1693. Dit eerste jaer is betaelt.

 
422 No. 2795 Chr. Huygens aan S. van de Blocquery 6 maart 1693

  Niet tegenstaende de quaede opinie die UEd. gestr. en soo ick geloof oock de Heeren Bewinthebbers in 't generael hebben opgevat aengaende het gebruyck van mijne horologien ter zee, ... rekenschap te geven gelijck ick doe bij dese nevens gaende missive ... niet sonder vrucht ...

 
423 No. 2796 Chr. Huygens aan de Bewindhebbers van de OIC 6 maart 1693

... hadde selfs niet veel lust om te ondersoecken al 't geene in 't nemen van dese 2de proef gepasseert was. Doch ...
... horologien ... seer wel en precijs de Lengdemetingh hebben volbracht ...
... eenighe cijfferfauten, en een notoire misrekeningh ...
... heb ick dit bewijs, als mede de redenen hoe door een abuys in 't ophangen der Horologien op de Weerreijs, haer gangh soo valsch en irregulier geweest is, in handen van de Heer Professor de Volder gestelt ...
... ick iets geheel anders en ongelijck beters*) bij dese occasie uytgevonden en tegenwoordigh onder hande hebbe ...
*)  [Notitie van Huygens:] ... beter als de horologien met Pendula ...
Of het niet genoegh is dat men de proef op een reys nae Spanje neme, ... want de reijsen nae Indien af te wachten voor mijn jaeren te langh uytstel vereyscht.


 
433 No. 2798 Chr. Huygens aan B. de Volder [<] 24 maart 1693

  Ick send UE hier neffens weder het Journael van M. de Graef [<] met mijne aenmerkingen ende gepointeert de Caert van Africa nae dat ick volgens UE goede advisen verbetert hebbe 't geen ik bij abuis anders gestelt hadde als mijn eygen raisonnement mede bracht. ...

 
435 No. 2800 B. de Volder aan Chr. Huygens 6 april 1693

... Nu de saack insiende, weet ick bijna niet wat conclusie te formeren. Want onseecker sijnde hoe groot de dagelyxse vertragingh van 't Horologie is geweest ...

 
442 No. 2802 Chr. Huygens aan B. de Volder 19 april 1693

... ick hadde oock bij mij selfs al gedacht nae 't afsenden van mijn brief dat UE in eenighe twijffelingh daer ontrent soude wesen, om dat ick scheen te willen sustineren dat door dese laetste proef meerder geavanceert was in 't bewijs mijner Lenghtevindingh als UE misschien soude konnen toe staen. Daer om hebbe ick nu mijn pretensie naerder geexpliceert ...

 
443 No. 2803 Chr. Huygens aan B. de Volder 19 april 1693

... de Lengde tusschen S. Jago en de Caep de B. Esp.e van seer nae 48 gr. door het horologie is afgemeten, en dat dit met de Caerten van Visscher en Blaeuw seer wel overeenkomt. ...
... de perfectie deser Lengde metingh genoegsaem gedemonstreert te sijn, of naerder als door de voorgaende proef van Ao. 1687 wil ick niet pretenderen ... oock de onsekerheijdt der stellinge van Lengden in de Caerten soude sulk besluyt twijffelachtigh maecken al hadde het horologie noch soo wel gegaen ...

  Het is mij genoegh dat men sien sal uyt UE en mijne aenmerckingen dat ... het horologie veel beter effect gedaen heeft op de reys van S. Jago naer de Caep als het volgens de verkeerde rekening van de Graef scheen gedaen te hebben ...

 
XXII, 161 LXXXI G. J. van Hogendorp aan Chr. Huygens 25 sept. 1693

  Mijnheer en Neef.
  Alsoo wij geresolveert sijn toekomende Maendaeg avont het lighaem van mijn lieve vrouwtje ter aerde te bestellen soo is 't dat wij UEdt. versoecken om het selve de laeste Eere aen te doen met het behelpen onder de aerde te brengen.
  Mijn Heer   UEd. onderdanige dienaer   G. J. van Hogendorp
Hage den 25 7ber 1693.
  Mijn Heer de Hr. van Zelem Present op sijn Edens Hofstede genaamt Hofwyck tot Voorburgh.

 
582 No. 2845 Chr. Huygens aan van Asten  (Samenvatting) 18 maart 1694

18 Mart 94 geschreven aen Cap. van Asten, dat hij mij volgens afspraeck de papieren van Zeelhem in sjn Broeders Cabinet gevonden noch niet gesonden heeft. vrees of den brief vermist waer. of hij met Cools gesproocken heeft. dat ick sal derwaerts moeten gaen of senden van mijnent wegen. dat hij mij sijn adresse senden wil in Brussel.

 
619 No. 2857 Chr. Huygens aan [Geelvinck?] 15 juni 1694

    Mijn Heer en Neef.
  Ick hebbe met leetwesen verstaen uyt UEd. brief van den 30 der voorlede maendt het schielijck overlijden van mevrouw UEd. moeder, mijn waerde Nichte Jacoba Becker. Nae mijn rekeningh soo had haer Ed. maer weijnighe jaeren meer als ick. ende was soo ick meene de oudste van mijn nae vrienden overgebleven, waer uijt wel te concluderen is dat het al haest mede ons beurt sal werden om te vertrecken. ...

 
620 No. 2858 Chr. Huygens aan W. Wichers*) 15 juni 1694

  Ick hebbe met UEd. seer aengenaeme ontfangen de gepretendeerde quadratura Circuli in twee gedruckte bladeren ... Sijn naem blijft mij onbekent. ...
... dat de Circumferentie des Circels is tot den Diameter als 16 tot 5. 't welck al waere het een Engel uyt den Hemel die het seyde, geensins bij mij soude aengenomen werden ...
... de vacerende plaets tot Groeninghen van den Professor matheseos ... om den broeder van den Professor Bernoulli daertoe te beroepen ...
*)  Wicher Wichers (1651 - 1715) onderscheidde zich bij het beleg van Groningen in 1672; hij werd burgemeester van Groningen en gedeputeerde bij de Staten-Generaal.

 
630 No. 2861 B. de Volder aan Chr. Huygens mei-juni 1694
bladvormige figuur
[ Kwadratuur van het 'folium van Descartes'.]

  AD = x ,   BD of DH = y ,   x3 + y3 = nxy
  ...
    Laet beschreven worden de kromme CORF, wiens diameter is CF, ende de ordinatim applicata NO; de natuure van deze kromme is soodanigh dat de intercepta tusschen de ordinatim applicata NO en de perpendiculaer op de kromme OG, naementlijck NG, zoo groot is als de ordinatim applicata van de kromme CHA te weten NH.
Qu. [gevraagd] de aequatie, die de natuur van de kromme CORF denoteert, te vinden.
...
... 1/12 n2 = de area tusschen CA en de kromme CHA begrepen; voor het geheele blaetie dan 1/6 n2 ...

 
696 No. 2883 Chr. Huygens aan A. Leers 27 dec. 1694

  Ick send hier nevens weder het pack met Fransche prenten, in welcke ick niets gevonden heb dat van mijn gaedingh is. Ick ben te laet gekomen, soo ick wel sien kan aen de lijst die UE aen de Heer van St. Annelant*) gesonden heeft. Ick sende oock hier nevens het boeck van Renaldini°), en bedanckende UE voor 't gesicht van alles, blijve
ondertekening
*)  Philips Doublet.
°)  Carlo Renaldini (1615 - 1698) was eerst ingenieur van de paus, werd in 1648 professor in de filosofie te Pisa, in 1666 te Padua. Hij publiceerde een Philosophia naturalis, 3 vol. in-fo [1694-96].

[ Ondertekening (zie XXII, 164): UE dienstw. dienaer Chr. Huygens.]

XXII, 917, bij 164: de brief heeft het volgende postscriptum.

De boecken, die ick hier houde sijn, Observations Physiques et Mathem. 8o  [Cat.'95, p. 12: 40].  2 maenden van de Memoires des Mathematiques et Physiques. 4o  [Cat.'95, p. 10: 161].  Traitè de Mechanique du P. Lamy. 12o  [Cat.'95, p. 13: 10].  Aen de Hr. van St. Annelant heb ick gegeven de prenten van Bois de Vincennes en Meudon.

 



Home | Christiaan Huygens | uit Oeuvres X (top)