Voeg aan zijn redenen toe dat de muziek toen nieuw was terwijl zij, wier geschriften hierover ons hebben bereikt, in leven waren. Datgene nu wat nieuw is, is ook aan weinigen bekend, daarom ook ongewoon, geliefd, en er wordt veel gezegd en geloofd, dat slechts door anderen is gehoord, die dikwijls iets buitengewoons van henzelf met principes onder die naam wilden aanbevelen.

  Maar zo moest het gaan volgens de natuur. Want dagelijks gaat er nieuwe chijl door de melkachtige vaten en ze hebben hun taak in enige uren vervuld; maar die van het mesemterium moeten zoveel bloed bevatten dat het voldoende zou zijn om het mesenterium te voeden tijdens ziekte en vasten enz., zodat het met andere aderen ook in het hele lichaam gebeurt. Deze voeding gaat zonder onderbreking door, met voedsel dat door het kloppen van de slagaderen in gang wordt gebracht, zoals we eerder hebben gehoord [<].

  Maar als je jouw lucht vrijelijk naar buiten laat gaan, trek je bij inademing weinig of niets daarvan terug, en zal bijna alles stinkend zijn; en nadat het weer in de longen gemengd is met wat daar nog rest, wordt de lucht niet zo stinkend uitgeademd als hij was bij inademen, omdat enige stinkende lucht is achtergebleven in de borst en enige goede lucht werd uitgeademd. En wanneer dit vaker wordt gedaan, wordt uiteindelijk alle lucht in de borst slecht.

  Voor deze schadelijkheid kan iedereen zonder veel moeite op zijn hoede zijn, op de manier zoals gezegd is, en van nature is iedereen het ook al.

  Wat er soms kan gebeuren wegens het bijmengen van dissonanten, bespreek ik hier niet; maar ik weet zeker dat deze menging van oneigenlijke consonanten, van tonen en halve tonen, bij toevel gedaan zonder kunstvaardigheid, in het geheel niet bevallig kan zijn.
Maar wat er zou kunnen gebeuren, zeg ik, en hoe soms op kunstmatige wijze voor een grote toon een kleine, voor een gemiddelde halve toon de grootste enz. kan worden ingevuld, bespreek ik niet, omdat ik niet zie dat dit nu met goed inzicht kan gebeuren; en als het zou gebeuren, betwijfel ik zeer of het met een redenering zou gebeuren.
Want het verschil ertussen is te klein om het verstand aan te zetten tot een redenering over dissonanten; en toch, hoe dit ook zij, het kan niet anders dan enige bevalligheid ontnemen aan de modulatie zoals het zonder meer wordt toegepast.

  Maar aangezien het moeilijk is bij zieken vrolijkheid op te wekken, heb ik een instrument bedacht om in de neusgaten te doen, lijkend op die klepjes die in de aderen en rondom het hart worden gevonden, met behulp waarvan minder lucht in de longen wordt getrokken dan wordt uitgeademd. Want de klepjes worden geopend bij uitademing, en gesloten bij inademing.

  Het instrument kan worden gemaakt van heel dun zilver, opdat het de neus niet teveel dichtstopt. De opening wordt zo groot als mogelijk is; aan de buitenkant ervan moet het zachtste linnen worden gebonden, dat bij inademing onder en boven dit buisje moet worden aangetrokken en dit op deze manier ongeveer moet afsluiten; maar bij uitademing moet via het buisje worden uitgeblazen en dan moet het open gaan.
Als de longen dus gevuld zijn met weinig lucht via de buismond, zullen ze des te meer aantrekken via de longslagader uit de aderen, terwijl ze steeds evenveel willen uitscheiden; en zo zal dan de buik leeg worden gemaakt en lucht via de buismond worden uitgedreven.

  In Exerc. 20 slooft Primirose zich zeer uit, maar hij bespreekt het trekken van verschillende vermogens langs dezelfde weg niet beter dan hij eerder een onlichamelijk vermogen bespreekt.
Van die aard zijn ook de aantrekkende en behoudende werkingen, in Exerc. 25.

  Eén verklaring van deze zaak lijkt te zijn dat hun zichtbare middellijnen veel groter zijn — wegens de stralen die hun lichamen omringen, of veeleer die op het netvlies verstrooid worden — dan ze zouden behoren te zijn op zo'n afstand en met hun grootte. Daar ze immers evenals de Zon met eigen licht schijnen, waarom zou er dan niet hetzelfde bij voorkomen als bij veel kaarsen die met één grote vergeleken worden, naar afstand en grootte? En ook al kaatst er licht terug als het de lucht treft, dit kan toch niet gebeuren in de ruimte die er is tussen onze lucht en de sterren; en als het zou gebeuren, zou toch het licht van de Zon bij ons ver overtroffen worden door hun licht.
Neem een proef met een kaars, één voet verwijderd van een zichtbaar voorwerp, en zet zoveel van zulke kaarsen op twee voet afstand van het zichtbare voorwerp, totdat je even goed kunt lezen; en vergelijk dit met de Zon en de vaste sterren.   [<]

  Deze zieke*) heeft een goede vertering, en uitscheiding, en verricht alle overige natuurlijke functies goed, en toch is ze in weinig weken drie vingers dikker geworden; de meting is gedaan bij de navel. Na het begin van deze ziekte heeft ze zoveel koorts gekregen dat ze (wat de geneesheer ook probeerde) door alle vrienden als doodziek is beschouwd; ze leed heel dikwijls aan bewustzijns­verlies, en had veel klisteren nodig.
En ofschoon door dit alles de dikte van de buik had moeten inzinken, is die toch ongeveer van dezelfde dikte gebleven (meting gedaan bij de navel); maar in gewicht is ze 11 pond afgenomen. Toen ze namelijk gezond was, was haar gewicht 145 pond, na de ziekte op 28 augustus 1633 was het gewicht 130 pond; kort voordat ze trouwde°), ook 134 pond. Na de ziekte, dat wil zeggen van 28 augustus tot 28 september, is ze 4 vingers dikker geworden.

  Ik was voor de echtgenoot de bedenker ervan dat hij de buik zou insmeren en verzorgen met heel sterke wijngeest. Deze zal namelijk, daar hij niets anders is dan vuur van de warmte van het lichaam, in fijn vuur worden omgezet. Maar zo dringt hij in de huid van de buik en in de openingen van de aderen van het mesenterium (omdat hij wegens de fijnheid de zuiging die het hart veroorzaakt met zijn diastole, meer volgt), en opent ze, en dan, naar het hart getrokken, neemt hij met zich mee wat die aderen afsloot;

"  7^en Nov. woegh sy 6 pont min danse 3 weken te voren gedaen hadde, ende adhuc ..."
... nog steeds loosde ze meer urine dan ze aan wijn dronk. Hetzelfde zet zich ook voort op deze 17e november, en ze voelt zich steeds beter, zodat het lijkt dat materie van de ziekte met de urine wordt uitgedreven, zoals ik had voorspeld, daar zich vanuit het mesenterium naar de ingewanden geen doorgang of afvoer lijkt uit te strekken — 4 bladen verder [>].*)

  Dus ik raad allen aan dat ze daar in deze toonsoorten nooit sol of fa zingen, maar altijd ut. Zo zal de aard van een toonsoort blijken, en deze zal altijd voor ogen staan, en zo is slechts één geluid ut in het geheugen te houden. En dit zal geen verwarring geven, omdat de twee uiterste ut's een octaaf van elkaar afstaan; en de middelste een kwint van de onderste, een kwart van de bovenste.
En dit onthouden is makkelijker, omdat in heel dit gezang of in deze toonsoorten nergens behalve op deze plaatsen ut kan worden gezongen. Zo is het in de derde en vierde toonsoorten, dat zijn de eerste en tweede van Glareanus en van de Ouden, altijd re, en zo bij de overige.

  Wat de moeite waard zou zijn om te proberen, om de mening van de heer Descartes*) te weerleggen, waarin hij denkt dat de stralen des te sterker zullen zijn, naarmate ze door een dichter medium gaan [<]. Tenzij hij heeft gezegd dat een dichter medium iets anders is dan meer medium°).

  En in het diafragma moet een ronde opeming worden gemaakt, zo groot als de lijnen aanduiden, getrokken van het middelpunt van de eerste bolle lens tot de omtrek van de tweede ongeveer; dat wil zeggen als de glazen gelijk zijn, en de samenkomst van stralen precies in het midden tussen beide is, moet de middellijn van de opening precies de helft zijn van de middellijn van het diafragma of van elk glas.
Dan zullen namelijk de beelden die het tweede glas niet zullen bereiken, niet toegelaten worden, zodat hun stralen, teruggekaatst tegen de zijkant van de buis, niet naar het tweede glas gaan, niet alleen onnodig, maar ook hinderend.
Veel zouden immers via herhaalde terugkaatsing door het tweede glas gaan en, zich vermengend met alle juiste bundeltjes, het zien onduidelijker maken. Want een bundeltje waarmee enige stralen zouden zijn vermengd van een ander punt, ook vanuit een deel van wat gezien wordt, zou dit onbruikbare punt samen met het bruikbare tonen en zo zou een punt gezien worden verschillend van het gekozen voorwerpspunt.
Maar als ze niet toegelaten worden treffen ze het diafragma en dan vandaar de zijkant van de buis vóór het diafragma; en ook al kunnen ze zich nu nauwelijks vermengen met bundeltjes, behalve met die welke bij de zijkant van de buis komen voordat ze het diafragma bereiken, toch splijten die door hun dwars uiteenlopen veel vuurdeeltjes [<] van de juiste stralen die volgens de regels door de opening en het tweede glas naar het oog gekomen zouden zijn.

  Maar het contact dat moet worden beschouwd is tweevoudig: het ene dat ik nu heb beschreven, het andere is dat van de homogenea [<] met elkaar. En daar cirkelvormige homogenea niet precies cirkels zijn, en de ongelijkheid zoveel groter is in kleine homogenea dan in grote, en het zelfde gezegd kan worden over een combinatie van atomen, zijn uit deze verschillende onderschepte ruimte van het contact misschien de gewichten van dingen te schatten.

  Wat uitgaat van een magneet lijkt de lucht uiteen te slaan, niet anders dan we onlangs hebben gezegd over vuur [<].

  Lucht uit de ingewanden wordt niet in de lever getrokken, omdat die altijd blijft steken op een hogere plaats en de uitmondingen van aderen en melkwitte aderen voortdurend in vocht verborgen worden.