Over de scherpe en de zware is eerder vaker gehandeld [<]. Een luide stem nu wordt verder gehoord dan een gedempte, omdat iets dat compacter en dichter is, langer beweegt dan iets dat ijl is, als het bewegende in beide gevallen even snel beweegt; niet anders dan lood verder wordt weggegooid dan een spons, als beide gelijk bewegen terwijl ze nog in de hand zijn;

  De vragende vorm wordt soms onderscheiden met de woordvolgorde, maar in het algemeen wordt die herkend omdat één lettergreep veel verschilt van de overige, dat wil zeggen de verhouding van sterkte enz. ervan tot de overige is veel groter dan de verhouding tot de overige bij nadruk.
Overigens, als je het nauwkeurig afweegt, zul je zien dat alle lettergrepen van één zin dezelfde scherpte of zwaarte hebben, zodat deze niet verschilt in breedte (die ik soms diepte heb genoemd, in twijfel welk woord meer paste bij elk geval). Maar de woorden aan het eind lijken wat zwaarder. Ze zijn zeker veel zwakker dan de overige en meer gedempt.

  De scherpte van aansporingen verschilt echter van de scherpte van troostwoorden; zo ook een berispende zin in een lofrede enz., naar gelang hier meer of minder gevoel in gelegd moet worden.

  Wat spiegels betreft, ik meen dat ze eerder goed zijn om een duidelijkere reden°), namelijk omdat we daarmee de dingen zien, terwijl minder speciën [<] het oog ingaan, dan wanneer we de dingen onmiddellijk zien; toch komen er daarvan meer in het oog, als we de dingen erin aandachtiger bekijken, dan wanneer we zonder die spiegels de dingen onoplettend zien.
Zien met behulp van een spiegel houdt dus het midden tussen aandachtig en onoplettend zien (aandachtig noem ik wanneer we lezen en ingespannen bezig zijn met één ding, en onoplettend wanneer we rondlopen of peinzen, met geen enkel ding in het bijzonder bezig). En bij dit midden van zien met spiegels denken we dat alle dingen die rondom ons zijn verder weg zijn, en worden ze werkelijk verder weg gezien, dan ze in werkelijkheid zijn, namelijk volgens de afstanden van het oog tot de spiegel en van de spiegel tot het geziene.

  Water heeft alleen de aard van een spiegel, omdat met de stralen een kleine hoeveelheid van het meest welkome vocht naar de ogen komt. Brillen*) zijn voor bejaarden welkom, omdat de dingen daarmee beter voor hen verschiijnen.

  Zoals de Zon de bron is van warmte, zo is de Maan het van vocht; koude en droogte zijn slechts het ontbreken daarvan. De Maan werpt dus voortdurend vocht uit: en toch schiet ze er niet meer in te kort dan de Zon in het uitwerpen van warmte, en daar ze het dichtst bij de Aarde is, lijkt ze niet moeilijker te worden gevoed met vocht, dat wil zeggen water, dan de Zon, die veel hoger staat, met vuur, dat veel verder van deze vandaan is°).
De Maan zendt dus heel veel vocht uit naar de lucht die er het dichtst bij is, dat is die, welke op dezelfde meridiaan is als de Maan; verder zendt ze ook niet veel minder uit naar de lucht in het tegenpunt. Want daar het vocht niet gemakkelijk in vuur zal zijn doorgedrongen, worden de vochtige stralen als ze de Aarde raken teruggedreven naar het oppervlak van de lucht. En daar dit gebeurt aan alle kanten, en de hoek van inval gelijk is aan de hoek van terugkaatsing, is het noodzakelijk dat ze teruggekaatst worden naar het deel van de lucht direct tegenover het tegenpunt van de Maan, waar alle stralen van de Maan samenkomen die van de Aarde afdwalen. Ze maken namelijk tegen het holle oppervlak allemaal hoeken die kleiner zijn dan een rechte hoek.

  Nu hebben we eerder ergens gehoord [<] dat lucht, gemengd met vocht, ijler wordt, en daarom heeft hij minder gewicht om het water samen te drukken; maar zuivere lucht ernaast, waar de stralen slechts doorheen vliegen, wordt door die stralen niet lichter gemaakt, en behoudt zijn zwaarte en drukt dan zo de wateren weg naar die plaatsen, waarvan we gezegd hebben dat de lucht nu minder geschikt gemaakt is om zich te verzetten.
Bovendien zwelt lucht vol met vocht op, en dalen de bovenste delen ervan aan de zijden naar beneden, waardoor deze ook samenpersen met behulp van bijkomende lucht. En al kan dit niet gebeuren op één moment, het gebeurt langzamerhand toch makkelijk genoeg. Want als de lucht eenmaal met die vochten is gevuld, wordt achtereen­volgens een volgende plaats gevuld volgens de beweging van de Maan. Een plaats wordt dus makkelijk gevuld, daar de materie heel dichtbij is, en er genoeg tijd is om die verandering van plaats uit te breiden.

  En of de Maan vocht uitwerpt, zal misschien onderzocht kunnen worden met brandglazen, waar alle stralen achter worden verzameld in één punt. Hier zal immers veel vochtigheid verschijnen op droog papier, vooral als veel van zulke kijkers gericht worden naar hetzelfde punt van het papier.
Maar als het vocht van de Maan niet zo dun is, dat het door de poriën van glas kan gaan, moeten brandspiegels worden gebruikt, waartegen de stralen terugkaatsen naar eenzelfde punt; of liever een spiegelende piramide, waarvan het binnen­oppervlak spiegelend is, maar de buitenkant bedekt; en het brede deel, dat de opening ervan is, moet aan de Maan blootgesteld worden, zodat de stralen van de Maan, daar verzameld met het vocht, binnenin de kegel komen, en dan daar een deel van het papier bevochtigen, als de Maan vocht uitzendt.   [>]

  Sommige hypothetische proposities zijn dus ook van deze manier, waarvan de predikaten betrekking hebben op subjecten, dat wil zeggen, die vereisen dat subjecten herhaald worden of inbegrepen zijn. Want niet waar is: als elke mens een volmaakt iets is in zijn geslacht, heeft geen mens vier voeten, want als het een hond is, is het een volmaakt iets in zijn geslacht.
Maar wel waar is deze: Als elke mens een volmaakte mens is in zijn geslacht, heeft geen mens vier voeten, en het wordt herleid tot iets categorisch op deze manier: Geen mens die volmaakt is in zijn geslacht heeft vier voeten, enz., wat bewezen kan worden, omdat zijn natuur onverenigbaar is met vier voeten, welke reden ook gegeven zal kunnen worden aan de hypothetische propositie voor de herleiding.
Zo zegt Walaeus in Ethica*), pag. 97, sec. 4: Als geen deugd een ware deugd is, tenzij die verbonden is met alle overige deugden, dan is er geen ware deugd in de wereld, omdat niemand zonder fouten wordt geboren.
Het zal dus goed zijn voor studenten in de logica als hun wordt aanbevolen iets dergelijks, of alle argumenten van een of andere paradox van Cicero waar te vonden is want, immers, aangezien, emz., te herleiden tot de vorm, en wel de categorische vorm.   [<,>]

  En de bron van warmte is vooral de Zon, die met zijn aanwezigheid de zomer maakt, en met zijn afwezigheid de winter. Maar daar de lucht in de maand Augustus warmer is dan in de maand Juni, en voor en na Januari kouder dan in Januari zelf, tegen wat de plaats van de Zon aanwijst, is het noodzakelijk dat de vaste sterren hier enigszins met hun warmte werkzaam zijn; de vaste sterren, zeg ik, omdat dit meestal in die zelfde tijd voorvalt, tenzij er iets anders tussenkomt, dat aanwijst dat de planeten alles kunnen doen, wat een afwisseling lijkt.

  Dat de Zon meer kan doen dan alle overige, betwijfelt niemand [>]. Ten eerste dus vermeerdert of vermindert de achtste hemel de werkingen ervan, naar gelang deze meer of minder warmte van zich werpt. Om de kracht daarvan te weten, heel anders en misschien zekerder dan de Ouden, moeten we erachter zien te komen hoeveel warmte uit elke plaats komt, en onderzoeken wat bij elke hoeveelheid de schuinheid van inval kan doen.
En opdat dit goed gebeurt, moet die hele hemel gevuld worden met cirkels, even helder als sterren van de zesde grootte. En wanneer alle sterren nu eens van de zesde grootte zouden zijn, zou het heel makkelijk zijn de verhouding vast te stellen tussen plaatsen die leeg zijn en plaatsen vol met sterren; want als één ster in het Zenit een vermogen heeft van één, zouden tien sterren in het Zenit het tienvoudige vermogen hebben.
Maar sterren die een tweevoudige middellijn hebben, hebben een achtvoudig vermogen; er moet dus gezegd worden dat ze achtmaal zoveel kunnen doen als acht sterren van de zesde grootte in hun omgeving, tenzij een meer verenigde kracht meer kan doen dan een kracht die alleen maar naburig is.
Hieruit moet dus worden opgemaakt hoeveel lege ruimte er is tussen alle mogelijke sterren, en wat een plotselinge verandering daarvan kan doen met de sterren, en andersom. Evenzo wat een trage en voortgaande verandering kan doen. Hierdoor zullen we weten wat een planeet doet in een lege ruimte, en wat bij een conjunctie ervan met een ster.

  En om deze te onderscheiden, moeten we het erop houden dat alle categorische bestaan uit absolute syllogismen, hetzij bevestigende, hetzij ontkennende, maar dat hypothetische ook vergelijkende bevatten, zoals:
Als Pieter een mens is, is Johan een mens, met een argument gehaald van het gelijke;
Als een beest het begrijpt, begrijpt een mens het, of: Als enig begrijpende een beest is, is enig begrijpende een mens, van een mindere;
Als een stuurman een schip bestuurt, bestuurt een koning een volk [<].

  Hierin vereist de herleiding iets dat toegevoegd moet worden, zoals:
Pieter is een mens; maar Johan is Pieter; dus Johan is een mens, waarin de minor onwaar is, tenzij we voor Pieter begrijpen dat wat met Pieter gelijkend is en deezlfde verhouding heeft tot een mens.
Een stuurman bestuurt een schip; een koning is zoals een stuurman; dus een koning bestuurt iets dat lijkt op een schip. Het schip is het volk, maar de koning bestuurt het schip, te begrijpen als: zoals een volk, zo is een schip.   [>]

  Maar dit eenvoudigweg toe te schrijven aan een streven, zonder verdere nasporing, voldoet mij niet. Waar komt immers dit streven vandaan, wat is de naaste oorzaak ervan, als er iets zonder reden aan ten grondslag ligt?
Vuur dus dat in het meest nabije deel van een vlies is gegaan, vermengt zich met het vocht daarvan, en wanneer het vuur wegvliegt, volgt ook tegelijk dat vocht dat aan het vuur vastzit. En andere delen, wat verdeer van het vuur verwijderd, nemen wel vuur op, maar niet zoveel vuur, dat het zeer veel met zich meeneemt, maar het doet sommige vochten slechts uitzetten, die als ze uitgezet zijn vezels uitsteken naar dat deel dat nu van zijn vocht beroofd is en ernaar snakt.
Op zo'n manier of met iets dergelijks moet het verstand liever worden tevreden gesteld.

  Den 6^en Mey 1625 tot Rotterdam.

  Maar omdat hij de opvatting kan hebben dat die uit zichzelf van rust weer in beweging komt, zal het dus beter zijn geweest het erop te houden dat die zich voortdurend van plaats verandert en voortbeweegt, en niet vanzelf terugkeert naar zijn oorsprong, maar gedwongen; en dat hij langzamer beweegt dan een vlam, en wel langs een al gebaande weg, zenuwen, vezels, enz., van grotere naar kleinere tot aan de huid, en dat hij daar doorheen verdwijnt in de lucht.

  Uit een willekeurig punt van een zichtbaar voorwerp gaan dus veel stralen weg, die allemaal, achter het hoornvlies lopend, voor het netvlies weer uiteengaan, elkaar allemaal snijdend in een punt van samenkomst, en zo wordt niet een punt van het netvlies, maar een deel ervan, beïnvloed door het zichtbare punt. Hierdoor ontstaat wazig zicht, als het zichtbare voorwerp zo klein is, dat deze stralen invallen op een plaats van het netvlies, waarop ook stralen invallen van een ander punt op het zichtbare voorwerp dat scherp is.
Maar als het voorwerp zo groot is, dat stralen van van punten wel delen van het netvlies beslaan die groter zijn dan behoort bij duidelijk zien, maar stralen van één scherp punt (dat wil zeggen waarmee het zichtbare voorwerp wordt onderscheiden) niet een plaats op het netvlies beslaan, waarop stralen van een ander punt vallen, wordt het zicht niet heel wazig, omdat, als punten van het zichtbare voorwerp niet de kleinste delen beslaan, ze op het netvlies toch slechts die delen beslaan waarop stralen vallen uit hetzelfde scherpe deel (dat wil zeggen gelijk van aard en vorm).
Het maakt dus niet uit of ze van deze of van die punten komen, daar het punten zijn van gelijke delen. Daarom zie ik in de verte torens en kerken, maar niet hun kleinere delen.

  En de gemeenschappelijke reden voor elk zicht, waarom kleinere dingen in de verte niet gezien worden, is dat uit een klein zichtbaar voorwerp weinig stralen worden uitgezonden; maar op dikke zijn er veel punten, waaruit stralen komen, ik bedoel punten op een uniform deel.

  Hier ziet hij het veeleer anders dan het werkelijk is. Een groot gewicht zal dus in vacuüm niet sneller vallen dan een klein gewicht. Of de deeltjes nu immers zijn aaneengevoegd, of aan elkaar geknoopt, ze gaan op dezelfde manier omlaag, elk volgens de eigen neiging.
Dus wat ernaast is, maakt de snelheid van het andere niet groter; en wat boven is, drukt niet op het onderste. Er is immers geen oorzaak waardoor het bovenste atoom sneller omlaag zou gaan dan het onderste*). Dus het verschil <in lucht> berust alleen op de grootte van het oppervlak, en voornamelijk op het verschil van het 'valpunt' dat de verscheidenheid aan oppervlakten teweegbrengt, zoals elders hiervoor geschreven is [<].